|
|
| مصاحبه/ |
معاون اول ریاست اجرایی: ممکن درگیری ایران و امریکا به جنگ جهانی سوم مبدل شود
/20.5.2019
انجنیر محمد خان، معاون اول ریاست اجرایی افغانستان است. او پیش از رسیدن به معاونیت ریاست اجرایی، نماینده مردم غزنی در مجلس نمایندگان بود. آقای محمد خان، از اعضای ارشد حزب اسلامی شاخۀ عبدالهادی ارغندیوال است. او به‌تازه‌گی از تیم رییس اجرایی بیرون شده و به جبهۀ انتخاباتی رییس‌جمهور غنی پیوسته است. فارسی.رو با معاون ریاست اجرایی دربارۀ برخی مسایل سیاسی افغانستان به مصاحبه پرداخته است.
جناب انجنیر محمد خان سپاس‌گزار هستیم که به این پرس‌وشنود وقت گذاشتید. ظاهراً مذاکرات نمایندگان امریکا با هیأت طالبان به بن‌بست خورده است. دو طرف به‌طور محتاطانه از پیشرفت‌ها سخن گفته‌اند؛ اما شش ماه از مذاکرات می‌گذرد و خبری از توافق نهایی نیست. چرا ایالات متحده نتوانست در این مدت با طالبان به توافق برسد؟
بلی از مذاکرات نماینده امریکا با طالبان شش دوره و چندمین ماه می‌گذرد؛ اما تا کنون نتوانستند دربارۀ دو سه مسألۀ مختصر به توافق برسند. این سه مسأله شامل خروج نیروهای امریکایی، قطع جنگ از طرف طالبان و مذاکرات مستقیم میان حکومت و طالبان بود که نباید شش ماه طول می‌کشید. این‌که مذاکرات روی این سه مسأله است و یا مسایل دیگری در پشت پرده وجود دارد، ما خبر نداریم. ولی، امیدواریم در موارد یادشده هم توافق نهایی حاصل شود.
نمایندگان ایالات متحده از اجماع منطقه‌یی و جهانی دربارۀ صلح سخن می‌زند. آیا واقعاً کشورهای منطقه و جهان دربارۀ ختم جنگ و آشتی با طالبان به اجماع دست یافته‌اند.
متأسفانه تا فعلاً خیر. اما قسمی‌که امریکا گفته اگر اجماع منطقه‌یی و جهانی در میان نباشد، جنگ چندین دهه‌یی تداوم می‌یابد. جنگ افغانستان، جنگ بین افغانها هم نیست. در این‌جا، گروه‌هایی از کشورهای مختلف در چوکات طالبان می‌جنگند. سه چهار روز پیشتر در غزنی عملیات شد و یک تبعۀ پاکستان در این عملیات کشته شد. نه تنها از پاکستان، از چین، چچن، ازبکستان و کشورهای عربی در این جنگ حضور دارند. تا زمانی‌که در برابر این گروه‌ها یک اجماع صادقانۀ منطقه‌یی و جهانی وجود نداشته باشد، صلح در افغانستان ناممکن است. ما می‌دانیم که در جنگ افغانستان دست‌هایی از کشورهای مختلف موجود است و مفاداتی هم دارند. کشورهای روسیه، چین، هند، ایران و پاکستان باید به این نتیجه برسند که در صلح افغانستان به آنها ضرری متوجه نیست. از صلح و ثبات افغانستان، هیچ کشوری ضرر نمی‌رسد. آنها باید متوجه شوند که در صلح افغانستان، منافع آنها هم نهفته است. به هر حال، اجماع منطقه‌یی بسیار ضرور است.
به‌تازه‌گی وزیر خارجۀ امریکا در سفرش به روسیه بر هماهنگی و مشارکت دو کشور در پروسۀ صلح افغانستان تأکید کرد. رییس‌جمهور روسیه هم با بیان این‌که پروسۀ صلح افغانستان پیچیده و دشوار است، بر همکاری در این روند پافشاری کرد. آیا واقعاً امریکا و روسیه به جمع‌بندی و توافق دربارۀ صلح افغانستان رسیده‌اند؟
توافق به خود آنها معلوم است. اما توافق روسیه، امریکا، ایران، هند، چین، پاکستان و اعراب، در صلح افغانستان ضروری است. تا کنون روی هشت موضوع صحبت کرده‌اند که قطع رابطۀ طالبان با گروه‌های تروریستی، خروج مسوولانۀ قوت‌های امریکایی و ناتو از افغانستان از موارد عمده است. خروج مسوولانه بدین معناست که نیروهای امریکایی پس از قطع جنگ و پیوستن طالبان به پروسۀ صلح، از افغانستان خارج شوند. باور دارم که در نشست سه جانبه مسکو توافقاتی دربارۀ صلح افغانستان صورت گرفته است.
تاهنوز در پروسۀ صلح افغانستان اجماع داخلی شکل نگرفته است. طرف‌ها مواضع و دیدگاه‌های مختلفی دارند. به باور شما، بدون اجماع داخلی، دست‌یابی به توافق صلح با طالبان ممکن است؟
دربارۀ صلح با طالبان، دولت، احزاب سیاسی و اپوزیسیون توافق نظر دارند. همه توافق دارند که برخی خطوط سرخ از جمله نظام جمهوریت، قانون اساسی، دست‌آوردهای یک ونیم دهۀ اخیر به خصوص آزادی بیان، حقوق زنان، حقوق اطفال و... نباید قربانی صلح شود. جریان‌های داخلی در این زمینه موقف مشترک دارند. فقط مانده است که احزاب سیاسی و حکومت بنشینند و صداهای پراکنده را واحد بسازند. این مسأله نیازمند گفت‌وگوی احزاب و حکومت است.
اگر مذاکرات صلح به ناکامی انجامد، اوضاع افغانستان به کدام مسیر حرکت خواهد کرد؟
طبیعی است که جنگ، خون‌ریزی و کشتار ادامه خواهد یافت. داوم خون‌ریزی به نفع هیچ کشوری نخواهد بود. جنگ آتش است و آتش هرچه دوام بیاورد، به جاهای دیگر انکشاف و گسترش پیدا می‌کند. اگر جنگ و خون‌ریزی در افغانستان قطع نشود، به پاکستان، ایران، آسیای مرکزی و کشورهای دیگر سرایت خواهد کرد. توقع ما این است که یک اجماع منطقه‌یی و جهانی به وجود آید و جنگ در خود افغانستان کنترل و مهار شود.
بحران در روابط امریکا و ایران بالا گرفته است. تشدید تنش‌ها و جنگ احتمالی امریکا و ایران، چه تأثیری بر اوضاع افغانستان دارد؟
امیدواریم که هم امریکا و هم ایران، به جنگ داخل نشوند. اگر جنگ بین امریکا و ایران واقع شود، در محدودۀ دو کشور باقی نخواهد ماند. کشورهایی- یا به شکل نظامی و یا غیرنظامی- از ایران حمایت خواهند کرد. ممالکی در جبهۀ امریکا خواهند ایستاد. بیم این می‌رود که درگیری ایران و امریکا به جنگ جهانی سوم مبدل شود. تأثیر جنگ ایران امریکا نه تنها بر افغانستان، بل بر همۀ جهان به خصوص منطقه و خاورمیانه خواهد بود. امیدواریم که دو کشور محتاطانه قدم بردارند و از راه مذاکره و تفاهم مشکلات خود را حل کنند. با وجود این‌که کشتی‌های امریکایی وارد خلیج شده‌اند، اما امریکا وارد جنگ نخواهد شد.
انتظار می‌رفت با برگشت گلبدین حکمتیار، حزب اسلامی به یکپارچگی و اتحاد دست یابد. اما ظاهراً چندپارچگی و انشعاب بیشتر شد. تیم شما و آقای ارغندیوال از رییس جمهور غنی حمایت کرد. آقای حکمتیار در انتخابات نامزد شد. چرا حزب اسلامی نتوانست به یکپارچگی سابق دست یابد؟
کاش به حزب اسلامی یک پارچه دست می‌یافتیم. متأسفانه حزب اسلامی یکپارچه نشد. در این رابطه، تفاوت پالیسی موجود است. ما در پالیسی‌که جناب آقای حکمتیار در پیش گرفته موافق نبودیم. ظرف ده سال گذشته حزب اسلامی به رهبری آقای ارغندیوال، دشمنی‌های سابقه با احزاب سیاسی به خصوص جمعیت اسلامی را از بین برد. تا حدی‌که در انتخابات گذشته حزب اسلامی و جمعیت اسلامی شامل یک تیم و تکت انتخاباتی بودند و پیش رفتند. وضعیت افغانستان ایجاب می‌کند که ما رقابت سالم داشته باشیم، نه رقابتی که تا سرحد دشمنی پیش می‌رود. اختلافات به نفع کشور نیست. ما خواهان روابط نیک و رقابت سالم با همۀ احزاب، اقوام، زبان‌ها و مذاهب هستیم. متأسفانه در این رابطه، حکمتیار صاحب، چنین پالیسی را ندارد. به همین دلیل، ما به وحدت صفوف نرسیدیم. امیدواریم در آینده بتوانیم مشکلات را حل کنیم.
تحلیل حاکم این است که برخلاف خوش‌بینی‌ها، برگشت گلبدین حکمتیار به پروسۀ سیاسی، تغییری در میدان جنگ به وجود نیاود. چرا توافق صلح با حکمتیار در بهبود اوضاع بی‌تأثیر بود؟
در افغانستان، غیر از حزب اسلامی، طالبان با قوت در میدان جنگ موجود هستند، القاعده و داعش موجود هستند. حکمتیار وقتی به صلح با حکومت موافقه کرد، جبهات حزب اسلامی در بغلان، پروان و کنر، از جنگ دست کشیدند. ولی جنگ تنها از طرف حزب اسلامی نبود که با آمدنش قطع می‌شد. باور ما این است که اگر طالبان هم به توافق صلح با حکومت برسند، شاید جنگ قطع نشود. اگر طالبان جنگ نکند، القاعده جنگ می‌کند. طالبان به اندازه‌یی نیستند که بر کل صفوف مسلط باشند و تمام جبهات آنان از جنگ دست بکشند. شاید برخی جبهات طالبان هم به جنگ ادامه بدهند. به همین دلیل، آمدن حکمتیار به صلح، در قطع جنگ تأثیری نداشت.
برخی منابع می‌گویند که رییس‌جمهور غنی گفته که با پیروزی در انتخابات پیش‌رو ریاست اجراییه را لغو می‌کند. چه فکر می‌کنید در حکومت‌های آینده نیازی به ریاست اجراییه نخواهد بود؟
ریاست اجرایی بعد از مشکلات زیاد در انتخابات 2014 براساس یک توافق سیاسی به وجود آمد. اگر ریاست اجراییه به صدارت تبدیل شود، یعنی نظام ریاستی به صدارتی تبدیل شود، خوب است. اما ریاست اجرایی – چنانچه در پنج سال دیدیم- به جز این‌که میان رییس‌جمهور و رییس اجرایی در مورد اجراآت توافق نظر نبود و مشکلات وجود داشت، تأثیر بسیار مثبتی در اجراآت اداری ندارد{نداشت}. خوب است که در قانون اساسی به جای نظام ریاستی، نظام صدارتی تسجیل شود. صلاحیت‌ها و مسوولیت‌های رییس‌جمهور و صدراعظم به طور جداگانه روشن باشد. در آن صورت، چنین نهادی در اجراآت اداری، مثبت خواهد بود.
چه خوش‌بینی‌ها و نگرانی‌هایی دربارۀ آیندۀ افغانستان دارید؟
اگر صلح بین طالبان و حکومت به وجود بیاید، شاهد فروکش در جنگ خواهیم بود. شاید جنگ قطع نشود، اما صفوف زیاد طالبان از جنگ دست می‌کشند و به نظام می‌پیوندند. طالبان وارد پروسۀ سیاسی افغانستان می‌شوند، این به نوبۀ خود برای مردم یک نوید خوب است. اگر قادر نشویم که به صلح برسیم، کشتار، خون‌ریزی ادامه می‌یابد و وضعیت به سوی بهبودی نخواهد رفت.
|
| فارسی.رو |
ارسال اين صفحه به دوستتان
برای چاپ
|
|
|
|
