|
صفحه اول/ |
آشتیناپذیری حکمتیار با افغانستان جدید
/15.9.2019
مصاحبۀ گلبدین حکمتیار، رهبر حزب اسلامی و نامزد ریاستجمهوری با طلوعنیوز، بازتاب گستردهیی یافت. حکمتیار در مصاحبۀ یکونیم ساعته، دربارۀ جنگ و صلح، آزادیهای اجتماعی، حقوق زنان، حقوق بشر، عدالت انتقالی، انتخابات، قانون اساسی، ساختار نظام و ... دیدگاههایش را مطرح کرد.
گلبدین حکمتیار پس از سالها جنگ با حکومت افغانستان، سه سال پیش به پروسۀ صلح پیوست و از مبارزۀ مسلحانه دست کشید و به فعالیت سیاسی روی آورد.
جنگهای داخلی
گلبدین حکمتیار یکی از طرفهای اصلی جنگهای داخلی دهۀ 90 در کابل است که به مرگ هزاران تن و بیجاشدن میلیونها افغان انجامید. حکمتیار در مصاحبۀ اخیرش مسوولیت ویرانی کابل و کشتار و خونریزیها را بر عهدۀ جنرالان حزب دموکراتیک خلق انداخت. درحالیکه حزب دموکراتیک خلق در جنگهای کابل هیچ نقشی نداشت. چون پس از پیروزی مجاهدین، عملاً حزب دموکراتیک خلق، فروپاشیده بود. اما حکمتیار مدعی است که افسران حزب دموکراتیک با جمعیت اسلامی یکجاشده و جنگ علیه حزب اسلامی و دیگر احزاب را سازمان دادند. او در مصاحبهاش از جنرال نبی عظیمی و جنرال آصف دلاور، دو نظامی بلندپایۀ حکومت داکتر نجیبالله یاد کرد.
حکمتیار تلاش ورزید که از حمله به رقبا و حریفان سیاسیاش به ویژه جمعیت اسلامی و دیگر احزاب و جریانهای سیاسی پرهیز کند. او عامل تمام بدبختیهای افغانستان را به رژیم وابسته به شوروی سابق نسبت داد. درحالیکه حکمتیار در طول 40 سال مبارزهاش، هرگز با هیچ نظام و حکومتی سازش نکرده و سلاح خویش را به زمین نگذاشته است.
حزب اسلامی و طالبان
حکمتیار تلاش ورزید که نوعی همسویی و اتفاق نظر را با طالبان به نمایش بگذارد. او جنگ طالبان را «جهاد» نامید و از توافق پنهانی با این گروه پرده برداشت. حکمتیار در تشریح تفاوتهای حزب و طالبان روی چند نقطه کلیدی انگشت گذاشت: حزب اسلامی پیشتر از طالبان به جنگ با ناتو پرداخت. طالبان به افرادشان دستور دادند که از حمله به نیروهای خارجی خودداری کنند؛ اما حزب اسلامی به نیروهایش دستور داد که تمام تمرکز و نیرویشان را در برابر نیروهای خارجی به کار ببندند. طالبان از انتخابات سخن نمیزنند، اما حزب اسلامی یگانه راه نجات افغانستان را در برگزاری انتخابات شفاف جستجو میکند.
حکمتیار دو روز پیشتر گفته بود که سربازان و افسران نیروهای امنیتی افغانستان، به خاطر امرار حیات و پیداکردن نان شب و روز به صفوف قوای مسلح پیوستهاند. این اظهارات سبب شد که ریاست جمهوری از رهبر حزب اسلامی بخواهد از نیروهای امنیتی معذرت بخواهد. حکمتیار گفت که روزانه 300 تن از افغانها در جنگ کشته میشوند و در نظام کنونی 1 میلیون افغان جان باخته است.
حزب اسلامی و پاکستان
حکومتهای افغانستان مدعی بودهاند که تمام مراکز آموزشی، تربیتی و نظامی جنگجویان طالبان و دیگر گروههای شورشی در خاک پاکستان قرار دارد.
اما گلبدین حکمتیار باور دیگری دارد. او میگوید که این توطیۀ کسانی است که علیه مدرسه و آموزشهای دینی هستند. به باور حکمتیار، وقتی طالبان بالاتر از 50 درصد خاک افغانستان را کنترل میکنند، چه نیاز دارند که در خاک پاکستان مراکز آموزشی، تربیتی و تسلیحاتی خود را داشته باشند؟
پاکستان دست بالایی در میان طالبان و دیگر گروههای شورشی دارد. هیچ کسی نقش و نفوذ اسلامآباد را در میان گروههای شورشی انکار نمیتواند. اسلامآباد نه تنها در صف مخالفان مسلح، بل در صف نظام جمهوری اسلامی، هواداران و عوامل زیادی دارد که از منافع آن کشور دفاع کرده و اطلاعات را با اسلامآباد شریک میسازد. اما حکمتیار چنین نقش و نفوذ را کتمان میکند. زیرا، وی خود از مهرههای درشت اسلامآباد در افغانستان بوده و از سوی این کشور مدیریت میشود.
دیدگاه حکمتیار دربارۀ انتخابات
کمتر کسی پیشبینی میکرد که حکمتیار به نیابت از حزب اسلامی در انتخابات ریاست جمهوری نامزد شود. اما او به منظور احیای حزب اسلامی و تثبیت جایگاه از دسترفتۀ خودش وارد رقابتها شد. اما نتوانست جایگاه برتری در میان نامزدان به دست آورد. براساس نظرسنجیها، حکمتیار در جمع سه نامزد برتر انتخابات حضور ندارد. به همین دلیل، او در تلاش تعامل و ائتلاف با دیگر نامزدان است. حکمتیار در مصاحبهاش با طلوعنیوز راه را برای تعامل و ائتلاف باز گذاشت. حکمتیار هرگونه توافق با اشرفغنی را مردود دانست و اما دربارۀ عبدالله عبدالله سکوت اختیار کرد. منابع میگویند که دو طرف سرگرم مذاکره هستند. حکمتیار به خوبی میداند که اگر وارد رقابتها شود، نه تنها به هدف خویش که تثبیت جایگاه از دست رفتۀ حزب اسلامی است، دست نخواهد یافت، بل بیشتر از پیش تضعیف شده و جایگاه کنونی خود را نیز از دست خواهد داد. حزب اسلامی رسمی افغانستان به رهبری عبدالهادی ارغندیوال، از اشرفغنی حمایت کرده است. با این حال، حکمتیار هرگز در صفی قرار نخواهد گرفت که رقبای داخلی او حضور دارند. حکمتیار پیشتر به خاطر بدقولی غنی در اجرای مفاد توافقنامۀ صلح نیز لب به شکایت گشوده بود.
حکمتیار و صلح
برخیها تجربۀ صلح با حزب اسلامی را یک موفقیت حکومت اشرفغنی میدانند. اشرفغنی نیز تلاش میکند که تجربۀ توافق با گلبدین حکمتیار را در مذاکرات صلح با طالبان به رخ بکشد. اما حکمتیار مدعی است که امتیاز توافق صلح آنها به شخص خودش بر میگردد.
حکمتیار، مذاکرات صلح امریکا با طالبان را اجتنابناپذیر میداند و میگوید که دو طرف چارهیی جز گفتوگو و مذاکره ندارند. او احتمال برگشت امریکا و طالبان به میز مذاکره را محتمل دانست.
دیدگاه حکمتیار دربارۀ زنان و آزادیهای سیاسی- اجتماعی
حکمتیار که مواضع تندروانه دربارۀ زنان، رسانهها و آزادیهای اجتماعی دارد، همواره با پرسشهای سخت زنان و فعالان جامعۀ مدنی روبرو شده است. در مصاحبۀ اخیر، حکمتیار در پاسخ به پرسش خانم نغمه آوازخوان مطرحِ نیم قرن اخیر افغانستان، دربارۀ اینکه آیا پس از پیروزی وی در انتخابات، هنرمندان میتوانند در غازی استدیوم کنسرت برگزار کنند، گفت که در حکومت مورد نظر او، نغمه خواهان آوازخوانی نخواهد بود. او تلویحاً گفت که در نظام او دموکراسی کنونی وجود نخواهد داشت. به باور حکمتیار، زنان نمیتوانند رییسجمهور شوند و به تنهایی به بیرون از کشور سفر کنند.
مواضع قومی حکمتیار
حکمتیار مواضع قومی و گروهی بسیار رادیکال دارد. او به اکثریت و اقلیت در جامعۀ افغانستان باور دارد و برخلاف باور حاکم مدعی است که حقوق اکثریت توسط اقلیتها نقض شده است. رهبر حزب اسلامی، حساسیت عجیب در برابر واژگان و ادبیات فارسی دارد. باور این چهرۀ سیاسی این است که زبان فارسی، دری و تاجیکی سه زبان جداگانه میباشند. از همین رو، در استفادۀ کلمات فارسی حساس است.
حکمتیار به خاطر استیلای حاکمیت قومی در جامعۀ افغانستان، خواهان نظام متمرکز ریاستی است. اما در مصاحبۀ اخیرش دربارۀ اقوام و گروههای اجتماعی با احتیاط برخورد کرد. جالب اینکه او گفت که در سفر کمپاینیاش به ولایات بدخشان و تخار و بغلان در شمال افغانستان، بسیاری از دیدگاههایش عوض شده است.
حکمتیار مدعی شد که هیچ دستآوردی را در 20 سال اخیر افغانستان نمیبیند. درحالیکه واقعیت این است که تفاوتهای گستردهیی میان افغانستان امروز و 20 سال قبل به میان آمده است. امروز یک نسل تحصیلیافته و متخصص پدیدار گشته است؛ هزاران زن در نهادهای دولتی مصروف خدمت هستند؛ رسانههای دموکراتیک ظهور کرده است؛ آزادیهای اجتماعی و مدنی به وجود آمده و اساس یک نظام نیمبند سیاسی شکل گرفته است. اما گویی حکمتیار چشمهایش را در برابر واقعیتهای امروز جامعۀ افغانستان بسته است. او نمیخواهد واقعیتهای امروز جامعۀ افغانستان را بپذیرد. او در دوران جنگ سرد و جهاد به سر میبرد. در واقع، هیچ تغییری در افکار آقای حکمتیار پدیدار نگشته است.
|
فارسی.رو |
ارسال اين صفحه به دوستتان
برای چاپ
|
|
|
|