English |  فارسی |  Русский  
صفحه اول
مقامات افغانستان را خراب می کنند
مقامات افغانستان را خراب می کنند
مقامات افغانستان را خراب می کنند
موادمخدر‌نی‌ سوداسی‌وآلپ‌ ساتشی‌ لری‌ طالبان‌ لرنیینگ‌ براساسی‌ عایداتی‌ ودرامدی‌ می‌
هیروین جهاد .لابراتوار های تولیدات ماده گیاهی در افغانستان در حال افزایش است
کارعاقلانه‌ واخلآقی‌ برای‌ رشدجامعه‌ .امنیت‌ منطقه‌ .ورشداقتصاد‌ ی‌ واجتماعی‌ میباشد
شک و تردید روسیه به وعده های طالبان
ارتش روسیه در نزدیکی مرزهای افغانستان تجهیزات جدیدی را در یک رزمایش استفاده کرد
گفتگوی وزرای دفاع سازمان همکاری شانگهای درباره افغانستان
روسیه برنامه ‌ای برای خارج کردن نام گروه طالبان از لیست سازمان‌های ممنوعه را ندارد
مسعودجوان از دورۀ جهاد و مقاومت عبور کند
عدم حمایت شرکت کنندگان نشست مسکو از احیای امارت اسلامی/ رضایت افغانستان و نارضایتی طالبان
استقبال افغانستان از تلاش روسیه برای صلح در افغانستان
اميدوارى مسكو از ادامه مشترك همكارى هاى روسيه و امریکا در مورد افغانستان با روی کار آمدن حکومت بايدن
تلاش های روسیه و ازبکستان بر حل بحران کنونی افغانستان
ابراز نگرانی وزارت خارجه روسیه از حملات موشکی در شهر کابل
پوتین: روسیه بر تقویت پروسه مصالحه ملی ادامه خواهد داد
نشست سه‌جانبۀ روسیه، ایران و هند دربارۀ افغانستان در مسکو
روسیه از جامعۀ جهانی خواست مبارزه با تروریسم را در افغانستان جدی بگیرند
روسیه آماده است که از مذاکرات صلح در مسکو میزبانی کند
وزارت خارجه روسیه حمله در کابل را محکوم کرد
پوتین: حضور امریکایی‌ها در افغانستان به ثبات در این کشور کمک می‌کند
"فرصت پیش آمده در راستای تامین صلح در افغانستان نباید از دست برود"
پرشدن موزیم دولتی هنرهای شرق با آثار بی‌نظیر افغانستان
آماده‌گی کابل برای مقاومت در صورت شکست مذاکرات
کمک روسیه برای مبارزه با کرونا با افغانستان
رقابت جهانی در افغانستان؛ باعث از دست رفتن همکاری‌های منطقه‌ای نشده است
گرم‌شدن کرۀ زمین، سردشدن روابط کابل - دوشنبه
غایبان بزرگ نشست تاریخی بین‌الافغانی
آسیایی مرکزی حلقه ای برای نجات پروسه صلح افغانستان
  مصاحبه/
اکرام اندیشمند: افغانستان تمامیت ارضی و حاکمیت پاکستان را تهدید می کند
/6.6.2016
اکرام اندیشمند: افغانستان تمامیت ارضی و حاکمیت پاکستان را تهدید می کند

اشاره: اکرام اندیشمند، پژوهشگر و نویسنده نام‌آشنای افغانستان زادۀ سال 1336 در ولایت بغلان است. از رشتة اجتماعیات دانشکدة ادبیات و علوم بشری دانشگاه کابل در سال 1358 فارغ شده و در سال 1356 نویسندگی را از همکاری با مجلۀ پیام حق آغاز کرده است. از آن سال تا اکنون ده‌ها مقاله، رساله و کتاب در مسایل تاریخی، سیاسی، دینی و اجتماعی به خصوص در مورد افغانستان چاپ و منتشر کرده است. در این سال‌ها وظایف مختلفی را از معلمی و مدیریت در کمیتۀ تعلیم و تربیه جمعیت اسلامی افغانستان تا ریاست مطبوعات چاپی و ریاست رادیو صدای افغانستان در حکومت موقت مجاهدین و ریاست رادیو افغانستان در کابل بدوش داشته است.

افغانستان.رو: اوضاع در کشور همانطوری‌که پیش‌بینی می‌شد، بحرانی شده است. تلفات سنگین نیروهای امنیتی از یک‌سو و گردن‌زدن غیرنظامیان توسط گروه‌های مخالف مسلح از سوی دیگر، فضای عمومی را ملتهب ساخته است. چرا وضعیت به این جا کشیده شد؟

گسترش و پیچیدگی بحران امنیت و ثبات افزون بر عوامل مختلف داخلی و خارجی دیگر، از چالش و دشواری های موجود در دولت وحدت ملی و سیاست زمام داران این دولت در هر دو عرصۀ داخلی و خارجی ناشی می شود. دولت و حکومت موجود، رییس جمهور و رییس اجرایی این دولت که رهبری و زمام داری را در دست دارند محصول توافقات سیاسی استند که پس از بحران انتخابات ریاست جمهوری با پا در میانی امریکا به خصوص جان کری وزیر خارجه آن بهوجود آمد. تطبیق و اجرای مفاد آن توافقات که در واقع مبنای مشروعیت دولت و رهبران آن شمرده می شود متضمن ثبات سیاسی و اعتماد همگانی بر این ثبات است و بر عکس، عدم اجرای توافقات سیاسی متذکره ثبات و اعتماد سیاسی را خدشه دار می کند که کرده است. بی ثباتی و بی اعتمادی سیاسی به گونۀ طبیعی بر ثبات عمومی و امنیت در کشور تاثیر مخرب می گذارد. به همین گونه این بی ثباتی و بی اعتمادی سیاسی از موثریت و موفقیت دولت در مبارزه و در مهار و زدایش فساد می کاهد و مانع حکومت داری خوب و دولت سالم و پاسخگو می شود. مسلماً در ضعف و نبود حکومت داری خوب وعدم یک دولت سالم و پاسخگو، بحران امنیت و ثبات بیشتر از بیش گسترده و پیچیده می شود.

افغانستان.رو: در این روزها باردیگر رابطه کابل و اسلام آباد به تیره‌گی گراییده است. تحلیلگران یکی از عوامل عمده بحران در افغانستان را نقش منفی پاکستان می‌دانند. روابط افغانستان و پاکستان چه تأثیری بر اوضاع کشور و منطقه دارد؟

ثبات و امنیت افغانستان تا حد زیاد به ویژه وقتی از منظر رابطۀ کابل و اسلام آباد به این امر نگاه کنیم، به چگونگی و ماهیت این رابطه بر می گردد. پاکستان به عنوان بزرگترین همسایه، تاثیرگذار ترین و نقش آفرین ترین کشور در ثبات و امنیت افغانستان است. بدون تردید نقش منفی پاکستان و رابطۀ پرتنش و خصمانه میان دوکشور، بحران ثبات را در افغانستان گسترده و پیچیده می سازد. اما فراموش نباید کرد که روابطه میان کشورها و از جمله رابط میان کشور ما و پاکستان نمی تواند رابطۀ یکطرفه باشد. تا زمانی که دولت و زمام داران افغانستان با عدم پذیرش مرز دیورند و در واقع باادعای ارضی بر پاکستان، تمامیت ارضی و حاکمیت ملی پاکستان را تهدید کنند از پاکستان نباید توقع داشت که به گردن دولت و زمام داران افغانستان گل بیاویزند.   

افغانستان.رو: راه‌هایی‌که می‌تواند به مناقشه و درگیری تاریخی افغانستان و پاکستان پایان دهد، کدام‌ها است؟

مذاکرات روشن، شفاف و صادقانه بر سر اختلافات و منازعات طرفین و به خصوص منازعۀ دیورند و سایر مسایل مورد اختلاف، و توافق بر سر این اختلافات در یک تعامل دو طرفه که منافع ملی و مشروع هر دو کشور در آن مضمر باشد، می تواند به اختلاف و خصومت میان دوطرف پایان دهد. افغانستان می تواند با استفاده از فرصت مساعد فعلی که مورد حمایت مستقیم نظامی و مالی امریکا و کشورهای غربی قرار دارد پای این کشورها را به عنوان میانجی و ضمانت کننده در مذاکرات و توافق به دست آمده با پاکستان، بکشاند.  

افغانستان.رو: به نظر شما ریشه‌های بحران افغانستان داخلی است و یا خارجی؟ نقش کدام یک از فکتورها در این بحرانِ تمام‌عیار و طولانی برجسته است؟

ریشه های بحران افغانستان هم داخلی و هم خارجی است. ریشه‌های خارجی این بحران ابعاد گستردۀ منطقه‌یی و بین المللی دارد. به این معنی که عوامل خارجی بحران افغانستان به رقابت و خصومت کشورهای رقیب و متخاصم منطقه و جهان مانند: رقابت و خصومت هند و پاکستان، ایران و عربستان و در گذشته امریکا و شوروی بر می گردد که از افغانستان به عنوان میدان این رقابت و خصومت استفاده می کنند.

فکتورهای داخلی بحران کدام‌ها است؟ چگونه می‌توان راه‌های بیرون رفت از این فکتورها را بازیافت؟

فکتورهای داخلی بحران عبارت اند از:

نظام غیرموثر حاکم سیاسی و دولت فاسد و ناکار آمد.

فقر عمیق و گستردۀ اقتصادی.

ناهمگونی های اجتماعی و فرهنگی و نبودِ توسعۀ پایدار اجتماعی و فرهنگی.

نبودِ گذار موفقانۀ افغانستان به مرحلۀ ملت-دولت و شکل گیری جامعۀ مدنی و ملت مدنی و شهروند به جای جامعه و ملت اقوام و قبایل.

بخشی از عوامل وجود و ادامۀ بحران در افغانستان به فساد دولت و ناکارآیی نظام حاکم سیاسی بر می گردد. یکی از منابع تغذیۀ بحران در افغانستان، فساد در دولت و نظام حاکم سیاسی است.

راه بیرون رفت از بحران به توسعۀ پایدار سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بر می گردد. توسعه در این عرصه ها مستلزم تشکیل دولت ملی مدرن، سالم، پاسخگو و مستلزم حاکمیتِ نظام سیاسی عدالت محور است. عدالت محوری نظام سیاسی با ویژگی مشارکت همگانی در قدرت سیاسی و نظارت بر آن، مشخص می شود. مشارکت همگانی و نظارت در قدرت سیاسی نه با تمرکز گرایی و انحصار قدرت، بلکه با تمرکز زدایی میسر و محتمل است.

افغانستان.رو: فکتورهای خارجی بحران افغانستان چیست و چه راه حلی به آن پیشنهاد می‌کنید؟

فکتورهای خارجی بحران افغانستان در دخالت و نقش منفی همسایگان افغانستان، به خصوص پاکستان، کشورهای منطقه و برخی از کشورهای جهان نهفته است. دخالت کشورهای منطقه ناشی از رقابت و خصومت ذات البینی آن‌ها است که از افغانستان به عنوان میدان تقابل بر سر این رقابت و خصومت استفاده می کنند و افغانستان را به میدان جنگ نیابتی خود تبدیل می سازند. پاکستان در رأس عامل خارجی بحران افغانستان قرار دارد که با افغانستان بر سر منازعۀ دیورند و مسایل دیگر، سوء ظن و خصومت دارد و پیوسته در جهت بی ثباتی و تضعیف افغانستان گام بر می‌دارد.

راه حل، مذاکرات روشن و صادقانه با پاکستان بر سر مسایل مورد اختلاف و توافق بر سر آن اختلافات از طریق تعامل دو جانبه است که مستلزم و متضمن منافع مشروع و ملی دو کشور باشد. هر دو طرف افغانستان و پاکستان خواست ها و منافع از همدیگر دارند که باید این مطالبات و منافع بر سر میز مذاکره مورد بحث قرار گیرند و راه حل مطلوب، منطقی و عملی پیدا کنند. برخی از مهم ترین خواست های پاکستان از افغانستان عبارتند از:

انصراف افغانستان از منازعۀ دیورند و شناخت این مرز به عنوان مرز دو کشور.

کاهش مناسبات نزدیک کابل با دهلی نو در پرتو آگاهی و نظارت پاکستان.

ایجاد خط ترانزیت و دسترسی بلا مانع پاکستان به منابع انرژی و بازار آسیای میانه از طریق افغانستان.

اقتدار دولت دوست در کابل به رهبری و محوریت پشون ها و ایجاد روابط نزدیک میان کابل و اسلام آباد.

تضمین دسترسی به منابع مشترک آبی افغانستان.

مشارکت بلا مانع در برنامه های باز سازی و بازار افغانستان.

افغانستان نیز خواست ها و منافع مشروع در پاکستان دارد که برخی از مهم ترین این مطالبات و منافع را اینگونه می توان برشمرد:

دسترسی آسان و بلامانع افغانستان به راه بحری از طریق بنادر کراچی و گوادر با ایجاد راه آزاد ترانزیت از افغانستان تا آن بنادر.

تخصیص زمین مورد نیاز به افغانستان در بندر کراچی و گوادر جهت ایجاد تسهیلات صادرات و واردات اموال، امتعه و تمام تولیدات زراعتی و صنعتی داخلی و خارجی.

ایجاد خط و یا دهلیز ترانزیت و دسترسی آزاد و بلامانع تاجران افغانستان در صدور و ورود اموال و محصولات زراعتی و صنتی از طریق پاکستان به کشور هند.

پرهیز از هرگونه دخالت در امور داخلی افغانستان.

جلوگیری از فعالیت خرابکارانۀ مخالفین مسلح دولت افغانستان در خاک پاکستان.

تحویل مخالفان مسلح، مجرمین جنایی، قاچقچیان مواد مخدر و تمام افراد و حلقه های مافیایی اتباع کشور افغانستان به دولت افغانستان.

اگر افغانستان بتواند از طریق مذاکره و تعامل با پاکستان به یک توافق همه جانبه و پایدار بر سر تمام مسایل برسد، در واقع بخش اصلی و بزرگ جنبۀ خارجی بحران را حل می کند. تعامل و توافق پایدار با پاکستان می تواند از رقابت و خصومت کشورهای منطقه و جهان در میدان افغانستان بکاهد و آن را مهار سازد.     

افغانستان.رو: وضعیت شمال افغانستان به گونه بی‌پیشینه‌یی بحرانی شده است. طالبان بخش‌هایی از ولایات شمال و شمال شرق را در کنترل دارند. اخیراً این گروه دست به گروگان‌گیری غیرنظامیان زدند. برخی شخصیت‌های سیاسی و تحلیلگران حلقات خارجی را متهم به دست داشتن در بحران شمال افغانستان می‌کنند. به باور شما، بحران در ولایات شمالی زاده چیست و چه کشورها و حلقاتی در این بحران دست دارند و هدف از راه‌اندازی این بحران چیست؟

این خبر و ادعا که حلقات خارجی و به گونۀ مشخصتر امریکا و غرب طالبان را به شمال افغانستان منتقل ساخته اند تا از آن ها در بی ثباتی آسیای میانه  وایجاد درد سر برای روسیه و بی ثبات سازی  روسیه استفاده کنند، نادرست و غیر واقعی است. البته پاکستان و عربستان سعودی و حتی ایران که هر کدام به نحوی و بر مبنای اهداف و اغراض خود از وجود طالبان سود می برند به گسترش حضور طالبان در شمال بی علاقه نیستند. و به ویژه پاکستانی هاعلاقمند به جنگ طالبان در ولایات شمال افغانستان استند. علی رغم آن، حضور طالبان در شمال به ناکارایی و عدم ارادۀ دولت و رهبران آن در سرکوب طالبان و جلوگیری از نفوذ و حضور آن ها به شمال بر می گردد. عناصر مقتدر و متنفذ در درون دولت استند که به دلایل مختلف قومی، زبانی، منطقه ای و مذهبی نه تنها مانع سرکوب طالبان در شمال و حتی در افغانستان نمی شوند، بلکه به حضور طالبان در ولایات شمال کمک و زمینه سازی می کنند. نمونۀ آن در امضای توافقنامه میان وزیر سرحدات در زمستان گذشته در ولایت بغلان دیده شد که به تقویت طالبان در دندغوری انجامید.

فساد و ناکامی دولت در ایجاد ادارۀ سالم و حکومت داری خوب یکی از عوامل گسترش و تقویت طالبان در شمال افغانستان است. تا زمانی که فساد در درون دولت و نظام حاکم وجود داشته باشد، زمینه برای حضور و فعالیت گروه های تروریسی و سایر گروه های مافیایی و قاچاقچی مساعد است.

افغانستان.رو: در گیرودار بحران سیاسی و امنیتی، بحث پایگاه‌های دایمی امریکا در افغانستان بر بنیاد پیمان امنیتی میان کابل و واشنگتن باردیگر بالا گرفته است. این پایگاه‌ها به چه اهدافی مستقر می‌شود و چه پیامدهایی می‌تواند داشته باشد؟

پیامد و تبعات پایگاه امریکایی برای افغانسان  شامل هر دو بخش سود و زیان است. سود آن به خصوص در کوتاه مدت برای افغانستان که به شدت درمانده و نیازمند کمک در عرصه های مختلف حیات است، بیشتر از زیان آن می باشد. اما بهره گیری درست و حد اکثری از سود پایگاه امریکایی، به مدیریت و مدبریت دولت و زمام داران افغاستان بر می گردد. پایگاه امریکایی می تواند متضمن دوام و پایداری نظام سیاسی در افغانستان باشد و ارادۀ دخالت همسایگان و جنگ طالبان را تضعیف کند. این نتیجه زمانی متصور و عملی ست که افغانستان بتواند از حضور امریکایی‌ها در حل منازعات خود با پاکستان از راه گفتگو و مذکره استفاده کند. بدون تردید پایگاه امریکایی ها در افغانستان برای ابد نخواهد بود و اگر افغانستان نتواند از حضور امریکایی ها و از کمک آن ها در ثبات و توسعۀ پایدار سیاسی، امنیتی، اقتصادی و اجتماعی استفاده کند، زیان این پایگاه ها از سود آن بیشتر خواهد بود.

افغانستان.رو: کشورهای منطقه به ویژه روسیه، چین، ایران و هند در تأمین امنیت افغانستان چه نقشی می‌توانند ایفا کنند؟

مهم ترین نقشی را که این کشورها در تامین امنیت و ثبات افغانستان می توانند ایفا کنند به امتناع آن ها از رقابت ها و خصومت ها منطقه ای در افغانستان و توافق همگانی شان در کمک به ثبات و توسعۀ افغانستان بر می گردد. کافی است که این کشورها به شمول پاکستان و عربستان دو بازیگر مهم دیگر منطقه ای در افغانستان با هم توافق و تعهد کنند که به جای رقابت منفی و خصومت در زمین افغانستان همه با هم در جهت ثبات و توسعۀ حیات اجتماعی و اقتصادی این کشور کار می کنند.

افغانستان.رو: پیش بینی شما از آینده چیست؟ افغانستان به کجا می رود؟

آیندۀ افغانستان به سیاست و عملکرد رهبران جوامع سیاسی و قومی افغانستان و رهبران حاکم سیاسی بستگی دارد. آیا آن ها به این باور می رسند که برای ایجاد یک کشور مدرن و تشکیل و تحکیم دولت ملی مدرن، سالم، پاسخگو، قانونمدار، عدالت محور  و ایجاد جامعۀ شهروندی و ملت مدنی کار کنند و اندیشه و رفتار خود را با این ارزش ها منطبق و همآهنگ بسازند؟

افغانستان.رو: ممنون جناب اندیشمند.

 

فارسی.رو
ارسال اين صفحه به دوستتان
برای چاپ
صفحه اول
اخبار
روسيه و افغانستان
افغانها مقيم روسيه
معرفی چهره ها
آسيای مرکزی
از منابع روسي
مصاحبه
عکس ها
Google

RSS

matlab@farsi.ru








© 2003-2019 نشريهء آزاد افغانی
كليه حقوق اين سايت متعلق به «افغانستان.رو» ميباشد
نظرات نویسندگان مقالات ممکن است مغایر با موضع اداره سايت باشد
استفاده از مطالب سايت با ذکر ماخذ آزاد است.
--2.1--