|
|
| صفحه اول/ |
افغانستان: هند یا پاکستان؟
/20.9.2016
نویسنده: مجتبی امیری
نظر نویسنده مقاله ممکن است مغایر با موضع سایت افغانستان.رو باشد.
اشرف‌غنی پس از قرارگرفتن در سکان رهبری دولت افغانستان، تمام تلاش خود را برای کسب اعتماد پاکستان و متقاعدسازی این کشور به حمایت از صلح و ثبات افغانستان انجام داد. او در این راستا دست به کارهایی زد که به یک باره‌گی همه را متعجب ساخت. امضای همکاری اطلاعاتی، فرستادن سربازان ارتش به اسلام‌آباد و تعلیق قرارداد استراتژیک با دهلی جدید و کاهش روابط با هند، بخشی از این تلاش‌های او بود که با انتقادهای گسترده‌یی داخلی مواجه شد. در کنار انتقاد تند رییس‌جمهوری پیشین، بخشی از بدنۀ حکومت وحدت ملی نیز در برابر این اقدامات آقای اشرف غنی قرار گرفتند. اما غنی بی‌اعتنا به این اعتراضات و با زیرپا گذاشتن قواعد و اصول دیپلوماتیک تا مقر ارتش پاکستان در راولبندی هم رفت تا توانسته باشد، تغییر اندکی در راهبرد پاکستان به وجود آورد.
این سفر غیرمعمول رییس جمهوری خشم معترضان را مضاعف کرد. معترضان، رییس جمهوری را به تسلیمی به پاکستان متهم کردند و مدعی شدند که اسلام آباد صادق نیست و دادن چنین امتیازاتی نمی‌تواند این کشور را از "عمق استراتژیک" اش در افغانستان باز بدارد.
ناظران معتقدند، پاکستان خواهان دولت ضعیف و مزدور در افغانستان میباشد و از گروه‌های شورشی حمایت می‌کند. آقای غنی بدون در نظرداشت انتقادهای وسیع جناح‌های سیاسی و با نادیده‌گرفتن افکار عمومی، کوشید اعتماد اسلام آباد را کسب کند و این کشور را وادارد از پروسۀ صلح و آشتی با طالبان حمایت نماید.
به‌رغم خوش‌بینی سیاست‌مداران و دولت‌مردان پاکستانی از روی کار آمدن اشرف غنی، این کشور به حمایت از گروه‌های شورشی در افغانستان ادامه داد و به خواست‌های آقای غنی تن نداد. رییس جمهوری افغانستان که تمامی ابزارها را برای کسب حمایت اسلام‌آباد به کار بسته بود، بازهم نتوانست همکاری پاکستان را در راستای کشانیدن طالبان به میز مذاکرات صلح جلب کند. حملات تروریستی گسترش یافت؛ تاجایی که طالبان ولایت کندز در شمال‌شرق کشور و برخی از ولسوالی‌های افغانستان را به کنترل خود در آوردند. در جنوب هم به شکل کم‌سابقه‌یی توانایی و قدرت عمل طالبان بالا رفت.
افغانستان، اسلام‌آباد یا دهلی جدید؟
سر انجام رییس جمهور افغانستان از اسلام‌آباد نا امید شد. از همین‌رو، سراغ رقیب سرسخت پاکستان، هندوستان را گرفت.
هند در پانزده سال گذشته از کمک دهنده‌گان اصلی دولت افغانستان بوده است. بزرگترین پروژه های اقتصادی در افغانستان به کمک هند راه اندازی شده است. رقم مجموعی کمک‌های دهلی در این مدت به بیشتر از دو میلیارد رسیده است.
هند و پاکستان متهم هستند که در افغانستان جنگ نیابتی به راه انداخته‌اند. حمله بر تأسیسات هندی در افغانستان و راه‌اندازی نمایندگی‌های کنسلی دهلی در جنوب و شرق افغانستان، بخشی از این نبرد نیابتی خوانده شده است.
در خصوص روابط افغانستان با دو کشور هند و پاکستان دو نظریۀ عمده مطرح می‌شود. عده‌یی بر توازن در روابط کابل با این دو کشور تأکید می‌ورزند و معتقدند که کابل باید خاطر هر دو کشور را در سیاست خارجی خویش لحاظ کند. اما عدۀ دیگر می‌گویند که همسان نگری کشوری که از جان خویش برای بازسازی و توسعۀ افغانستان مایه می‌گذارد و در پانزده سال ده‌ها هزار تن را تا مقاطع لیسانس، فوق لیسانس و دکتری آموزش داده است، با کشوری که تروریسم ابزاری در سیاست خارجی‌اش میباشد و تروریست می‌فرستد و از گروه‌های دهشت‌افگن حمایت می‌کند و در کشتن هزاران انسان و بی‌خانمان سازی میلیون‌ها تن دیگر نقش دارد، شرط انصاف نیست.
آنها با اشاره به تلاش‌های حامد کرزی برای کنار آمدن با پاکستان می‌گویند که تجربۀ پانزده سال نشان داده است که افغانستان باید خط خویش را در برابر پاکستان روشن سازد. حامد کرزی در مدت مأموریت خویش 21 بار به اسلام آباد رفت و از هیچ تلاشی برای تغییر سیاست پاکستان در قبال افغانستان دریغ نورزید. اما همۀ این تلاش‌ها ناکام ماند.
سیاست تضرع و تسلیمی به پاکستان نتیجه‌یی جز تقویت گروه‌های مخالف مسلح در پی نداشته است. آنان از سیاست رییس‌جمهور غنی در قبال روابط کابل- دهلی حمایت می‌کنند.
به نظر می‌رسد اشرف غنی پس از پانزده سال از هند و پاکستان یکی را انتخاب کرده است. کاری که در پانزده سال انجام نپذیرفت. پس از بسته شدن بندر گوادر در پاکستان، آقای غنی به رقیب این کشور (هند) متوسل شد و از این کشور خواست کالای بازرگانان افغانستان را به دهلی انتقال بدهد. کاری که دهلی در ظرف دوساعت از طریق هوا انجام داد!
با وجود این‌که رییس جمهوری افغانستان مدعی است که پاکستان را در منطقه منزوی کرده و به حاشیه رانده است؛ اما واقعیت این است که نقش اسلام آباد در بازی‌های منطقه‌یی همچنان برجسته و تأثیرگذار است.
پس از گسترش روابط کابل- دهلی و دهلی- واشنگتن، اسلام آباد آرام ننشسته است. پاکستان بیشتر از پیش به چین به عنوان حافظ منافع استراتژیک اش در منطقه حساب می‌کند. رزمایش مشترک نظامی ارتش روسیه و پاکستان نیز هم می‌تواند نمونه‌یی از سیاست جدید منطقه‌یی اسلام آباد باشد. اسلام آباد گزینه‌های بالقوه و بالفعل زیادی در منطقه دارد که در مواقع اضطراری می‌تواند از آنها استفاده کند.
مهمترین ابزار، استفاده از خشونت و تندروی در منطقه است. همۀ کشورهای منطقه به ویژه هند و روسیه نگران رشد افراطیت و بنیادگرایی در کشورهای شان هستند.
سفری پر دست‌آورد
به هر رو، سفر رییس‌جمهور غنی به هند پر دست‌آورد خوانده شده است. در این سفر، هند وعدة کمک یک میلیارد دالری را به افغانستان سپرده است. رهبران دو کشور خواهان پایان‌دادن به حمایت، تمویل و پناه‌دادن کشورها به جنگجویانی شدند که در این دو کشور موجب خشونت می‌شوند. رهبران دو کشور پیام واضح به پاکستان داشتند. کشوری‌که رقیب سرسخت هند میباشد و "جنگ اعلام‌ناشده" یی را در افغانستان مدیریت می‌کند.
پیشتر هند به کمک و تجهیز نیروهای هوایی ارتش افغانستان وعده سپرده بود. هند بزرگترین پروژه‌های زیربنایی را در افغانستان راه‌اندازی کرده است. بند سلما، ساختمان مجلل شورای ملی افغانستان و برخی پروژه‌های زیربنایی دیگر، از کارهایی‌ست که هند در سالهای پسین انجام داده است.
نزدیکی روابط کابل- دهلی، خشم پاکستان را برانگیخته است. وزارت خارجة پاکستان ابراز نگرانی کرده که دهلی از جانب افغانستان این کشور را آماج قرار می‌دهد. پاکستان این نگرانی را سال‌هاست تکرار کرده و از نزدیکی افغانستان و هند ابراز ناخرسندی نموده است. براساس برخی اطلاعات، یکی از پیش‌شرط‌های اسلام‌آباد در زمینة همکاری در گفت‌وگوهای صلحِ افغانستان، کاهش روابط کابل با دهلی بوده است.
افزایش همکاری‌های کابل- دهلی، بدون شک پیامدهایی را به دنبال خواهد داشت. عمده‌ترین نگرانی تشدید حملات دهشت‌افگنانه و تروریستی در کشور است.
افغانستان در جریان مأموریت چهارده سالة حامدکرزی(رییس جمهور پیشین)، سیاست واضح و آشکاری در قبال پاکستان نداشت. روزی این کشور برادر ناتنی و روز دیگر دشمن جان افغانستان محسوب می‌شد. دیدارهای پی‌هم رییس جمهور پیشین از اسلام‌آباد نه تنها نتیجه مثبتی را در پی نداشت؛ بل اسلام‌آباد را به حمایت و تقویت گروه‌های تروریستی در افغانستان مصمم‌تر ساخت. به همین دلیل هم بود که روز به روز طالبان تقویت شدند و نیروی بیشتر و انگیزة افزونتری برای مقابله با دولت افغانستان به دست آوردند.
اسلام‌آباد در روزهای پسین به منظور فشار بر افغانستان، روند اخراج مهاجرین افغانی را تشدید بخشیده است.
با وجود این فشارها و تهدیدات، ناظران می‌گویند که دولت افغانستان راه دیگری جز گسترش همکاری با دهلی جدید و کشورهای دیگری که از ناحیة تروریسم آسیب‌پذیر هستند، ندارد.
کابل از یک سو با کشوری که پیامد سیاست‌هایش کشت و خون و وحشت و دهشت است، مواجه میباشد و از سوی دیگر، با دولتی که به هر بهانه و دلیلی، خواهان همکاری و سعادت یک دولت- ملت میباشد. در چنین وضع، منطق و عقل هم حکم می‌کند که افغانستان در مقابل "شر" جانب "خیر" را بگیرد. ادامة سیاست پانزده ساله به سود افغانستان نیست. افغانستان باید استراتژی خویش را در برابر پاکستان واضح سازد. هرچند می‌دانیم که حضور پاکستان به عنوان یک قدرت منطقه‌یی و بزرگترین همسایة افغانستان واقعیتی تغییر‌ناپذیر است؛ اما این مسأله سبب نمی‌گردد که کابل نتواند صف خویش را در معادلات منطقه‌یی مشخص نسازد. آنهم در شرایطی که به نظر می‌رسد معادلات منطقه‌یی در حال تغییر باشد. گسترش همکاری دهلی- واشنگتن بخشی از این بازی‌های تازه خوانده می‌شود.
|
| فارسی.رو |
ارسال اين صفحه به دوستتان
برای چاپ
|
|
|
|
