|
|
| مصاحبه/ |
دکتر جعفر مهدوی: ترامپ از نقش خصمانۀ امریکا در منطقه و به ویژه در افغانستان جلوگیری کند
/22.11.2016
یادداشت: دکتر جعفر مهدوی در رشتۀ جامعه شناسی سیاسی دکترا دارد. آقای مهدوی نماینده مردم کابل در پارلمان افغانستان است. او همچنان، رهبری حزب ملت افغانستان را بر عهده دارد. آقای مهدوی از سران جنبش روشنایی نیز محسوب می شود. جنبشی که در پی تغییر مسیر برق واردات از کشورهای آسیای مرکزی شکل گرفت. افغانستان.رو با دکتر مهدوی دربارۀ سیاست دولت جدید امریکا در قبال کشورهای منطقه به ویژه افغانستان به گفتوگو پرداختهاست. آقای مهدوی از روی کارآمدن رهبری جدید در امریکا خوشبین است و ابراز امیدواری میکند که سیاست واشنگتن در قبال کشورهای منطقه عوض شود. متن گفتگو را در زیر میخوانید.
افغانستان.رو: آقای مهدوی سپاس از اینکه برای این گفتوگو فرصت گذاشتید. به تازهگی رییس جمهور جدید در ایالات متحده امریکا برگزیده شد و دونالد ترامپ تا چند روز دیگر زمام امور در این کشور را به دست میگیرد. آیا با تغییر رهبری در امریکا پالیسی این کشور در قبال افغانستان عوض خواهد شد و صلح و ثبات در این کشور برقرار خواهد گردید؟
امریکا برای تأمین امنیت و صلح و ثبات در افغانستان نیامده بود. نا امنی، هرج و مرج و انارشیزم سیاسی و امنیتی و اقتصادییی که در افغانستان حاکم بود و مردم از آن رنج میبردند، بستری شد که امریکاییها زیر نام بهبود امنیت و بهترساختن وضعیت افغانستان در این کشور حضور پیدا کند. اما عملاً امریکا از ابتدا هم به دنبال تأمین امنیت در افغانستان نبود، حالا هم نیست و در آینده هم نخواهد بود.
افغانستان.رو: یعنی میخواهید بگویید که امریکا در بحران و نا امنی افغانستان دست دارد؟
اتفاقاً منافع امریکا در گرو تداوم نا امنی در افغانستان است. یعنی تا زمانیکه حربهیی و بهانهیی برای حضور امریکا در افغانستان موجود باشد که وجود نا امنی است، امریکا میتواند حضور خود را در افغانستان تمدید کند و از این کشور به عنوان یک پایگاه منطقهیی و حتا جهانی برای پیشبرد سیاستهای خویش در آسیای میانه، روسیه، چین، هند و در منطقۀ خاورمیانه استفاده کند. من فکر میکنم که اصل موضوع همین مسأله است و مابقی موضوعات بهانهها و برنامههایی است که آنها در افغانستان تعقیب میکنند.
افغانستان.رو: امریکا در منطقه به ویژه کشورهای آسیای مرکزی به دنبال چیست و چه بهرهیی از جغرافیای افغانستان میتواند ببرد؟
اهداف امریکا در افغانستان معلوم است. افغانستان به دلیل جایگاه ژئوپولیتکی که دارد نقطۀ اتصال سه حوزۀ بسیار مهم و استراتژیک است که برای منافع امریکا بسیار مهم میباشد: شبه قارۀ هند به شمول هند و پاکستان و حوزۀ آسیای میانه که به نحوی حیاطخلوت روسیه محسوب میشود و خاورمیانه که یکی از مناطق حیاتی و مهم برای منافع واشنگتن است. افغانستان حلقۀ اتصال این سه حوزۀ بسیار مهم در منطقه میباشد. در اختیار داشتن افغانستان به امریکا این زمینه و امکان را میدهد که بتواند هم از طریق افغانستان سیاستها و پالیسیهای خود را در ارتباط به تحت فشار قراردادن روسیه در آسیای میانه تعقیب کند و هم بتواند چین و هند را از این طریق کنترل کند و از طریق سیاستهای اقتصادی خودش تحت فشار قرار دهد و هم میتواند از این طریق روی خاورمیانه و مخصوصاً ایران اشراف نسبی داشته باشد. بخش عمدۀ موقعیت افغانستان به لحاظ حضور امریکا در این کشور ارتباط میگیرد به این سه حوزۀ بسیار مهم. امریکا در هر سه این حوزه منافع کلان و گسترده دارد.
افغانستان.رو: به باور شما سیاست دولت جدید امریکا در قبال کشورهای منطقه، به ویژه پاکستان و افغانستان عوض میشود؟
ترامپ برخلاف بحثهایی که وجود دارد، کاندید حزب جمهوری خواهان امریکا نیست. ترامپ کاندید یک بخشی از یک تفکر امریکایی است که به شدت به دنبال احیای قدرت امریکا در داخل این کشور است. ترامپ بیش از آنکه به دنبال منافع امریکا در آسیای میانه و خاورمیانه و یا آسیا پاسفیک باشد، به دنبال هویت امریکایی است. هویتیکه به باور آنها در مرحلۀ اضمحلال و فروپاشی قرار دارد. بنابراین، نگاه ترامپ معطوف به داخل امریکا خواهد بود. سیاستهای امریکا در خاورمیانه و افغانستان هزینۀ سنگینی برای ایالات متحدۀ امریکا داشته است. تیم جدید ایالات متحده امریکا در این زمینه تجدید نظر جدی خواهد کرد. یکی از این تغییرات این خواهد بود که سیاست مماشاتی را که دموکراتها در قبال پاکستان دنبال میکردند و در صورت پیروزی کلینتون به گونۀ جدیتری ادامه پیدا میکرد، عوض خواهد شد. چون آقای آیکن بیری یکی از چهرههای نزدیک به هیلری کلینتون بود و او به پاکستان نزدیک است. با آمدن ترامپ یقیناً عرصه به گونۀ قابل توجهی برای پاکستان تنگ خواهد شد.
همچنان، در خصوص دولت افغانستان، یقین دارم که دولت ترامپ سیاست خویش را در قبال حکومت وحدت ملی که حمایت داخلی ندارد، تجدید نظر خواهد کرد.
افغانستان.رو: زیر فشار قراردادن پاکستان از سوی امریکا چه تأثیری روی اوضاع و مناسبات منطقه برجا خواهد گذاشت؟
باید یک اجماع منطقی شکل گیرد که پاکستان هم منافع خود را ببینید و افغانستان هم بتواند از سیاستهای مداخلهجویانۀ پاکستان نفس راحت بکشد. از طرفی هند هم یک مقداری خود را از افغانستان جمع کند. به عبارت دیگر، هند نباید از خاک افغانستان برای تصفیۀ حسابهای خود همراه پاکستان، استفاده کند. آقای ترامپ باید به این جمعبندی برسد که افغانستان را به عنوان یک جغرافیای مستقل و با یک واحد سیاسی قدرتمند به رسمیت بشناسد و از طرفی حکومت افغانستان یک استراتژی واقعبینانه را در پیش بگیرد. غلطیدن در دامان منافع پاکستان به همان اندازه برای افغانستان خطرناک است که غلطیدن این کشور به دامان منافع هند. بنابراین توازن باید در سیاست منطقهیی این کشور رعایت شود. دغدغههای پاکستان در افغانستان باید به رسمیت شناخته شود. پاکستان از سیاستهای امنیتی هند به شدت خود را آسیبپذیر میبیند و هند هم نباید تصور بکند و عملاً به این نتیجه برسد که افغانستان عقبۀ استراتژیک پاکستان است. تا زمانیکه به این نتیجه نرسیم، افغانستان از تعارض منافع کشورهای شب قاره مخصوصاً هند و پاکستان و دیگر کشورهای منطقه به ویژه ایران و عربستان و پاکستان و ایران آسیب خواهد دید.
افغانستان.رو: ناظران معتقد هستند که در شانزده سال پسین امریکا همکاری لازم با کشورهای منطقه در مبارزه با تروریسم نداشته است. آیا دولت جدید امریکا با توجه به اینکه ترامپ گرایشی به جانب روسیه دارد، کشورهای منطقه را در مبارزه با تروریسم شریک خواهد ساخت و آیا زمینۀ همکاری مشترک روسیه و امریکا در جنگ افغانستان فراهم خواهد شد؟
این امیدواری وجود دارد با توجه به اینکه ترامپ در شعارهای انتخاباتی و برنامههای خودش پیوسته از مبارزه جدی و پیوسته با تروریسم سخن میزد و از نقش روسیه در مبارزه با تروریسم در خاورمیانه و منطقه تمجید میکرد. اگر موضع ترامپ نتایج بحرانزا و آسیبپذیر نداشته باشد، شاید مواضع آقایان ترامپ و پوتین در مسیر مبارزه با تروریسم بسیار نزدیک شود. فعلاً روسیه در منطقه نقش بسزایی در جنگ علیه تروریسم، هراسافگنی و گروههای ترویستی دارد. مواضع روسیه و جبهۀ مبارزه با تروریسم در صورت همکاری ترامپ تقویت خواهد شد و این میتواند برای مردمان خاورمیانه امیدبخش باشد.
افغانستان.رو: مبارزۀ روسیه با داعش و دیگر گروههای تروریستی در سوریه و دیگر کشورهای منطقه را چگونه میبینید؟
با جرأت میتوانم بگویم که نقش روسیه در مبارزه با تروریسم و داعش در منطقه اول و بیبدیل بوده است. اگر سیاست بسیار صریح، شفاف، جدی و عملگرایانۀ روسیه به رهبری آقای پوتین در منطقۀ خاورمیانه و مخصوصاً در سوریه نبود، یقین داشته باشید که امروز مناسبات و وضعیت در خاورمیانه و جهان به گونۀ دیگر بود. شاید ما شاهد سقوط دولت سوریه و نظام دموکراتیک عراق بودیم و شاهد یک جغرافیای وسیعی که تحت حاکمیت داعش قرار میداشت. مبارزه موثر روسیه با تروریسم در منطقه و نقش این کشور در جنگ با داعش باعث تقویت جایگاه منطقهیی و جهانی دولت آقای پوتین هم شده است.
افغانستان.رو: روسیه به پیمانهییکه در مبارزه با تروریسم در کشورهای سوریه و خاورمیانه دلگرم بوده است - به رغم نزدیکی جغرافیایی با افغانستان- به این کشور توجه نداشته است. به باور شما دلایل بیعلاقهگی مسکو در جنگ با تروریسم در افغانستان چیست؟
چون روسها میدانستند که امریکاییها در افغانستان حضور گسترده دارند و حتا پایگاههای نظامی ساختهاند؛ به همین دلیل نخواستند با این کشور درگیر شوند. یا شاید روسیه ساختار سیاسی و اجتماعی افغانستان را طوری ارزیابی نمیکرد که این کشور دوباره تبدیل به پناهگاه و لانۀ تروریستان شود. احساس میکردند که یک حکومت با ثباتی در اینجا وجود دارد که متشکل از مجموع اقوام افغانستان بود و آنها طمع تلخ تروریسمپروری را قبلاً چشیده بودند.
همچنان، مصروفیت جدی روسیه در اروپای شرقی و مشغولیت این کشور در حوزۀ خاورمیانه، سبب گردید که روسیه کمتر متوجه افغانستان باشد. متأسفانه قدری آسیب هم دید. امروز میبینید که افغانستان به یکی از نگرانیهای بسیار جدی روسیه تبدیل شده است. اینجا احتمال جاگیری داعش و عبور آنها از جغرافیای افغانستان و رفتن به آسیای میانه وجود دارد. روسیه باید بداند که حوزۀ افغانستان اگر مهمتر از حوزۀ سوریه نباشد، کمتر نیست. سوریه به لحاظ جغرافیایی فاصلۀ بسیار با روسیه دارد. اما افغانستان عملاً همسایۀ دیوار به دیوار روسیه محسوب میشود. بنابراین، بسیار مهم است که روسها در افغانستان جدی، قاطع و مصمم گام بردارند، همانطوری که در سوریه و عراق ظاهر شدند. روسیه باید جلو سیاستهای منطقهیی و جهانی ظهور و تقویت گروههای تروریستی در جغرافیای افغانستان را بگیرد.
افغانستان.رو: در شرایط فعلی چقدر نیاز به حضور فعال روسیه در جبهۀ مبارزه با تروریسم در افغانستان وجود دارد؟
پیش از این، روسیه با تأمل و تأنی دربارۀ مبارزه با تروریسم در افغانستان برخورد کرد و امروز خطر در بیخ گوش این کشور رسیده است. چیزی که امروز برای امنیت منطقه، جهان و خود روسیه بسیار مهم است، توجه به وصغیت آشتفۀ افغانستان است. اگر بیش از این روسیه در بحث مبارزۀ موثر، قاطع و شفاف با گروههای تروریستی مخصوصاً داعش که در حال ظهور و قدرتمندشدن در افغانستان است، تعلل کند، به شدت آسیب خواهد دید. اگر منافع روسیه در کشورهای خاورمیانه آسیب ندید، یقیناً در حیاطخلوت و در مرزهای روسیه از طریق افغانستان حتماً آسیب خواهد دید.
افغانستان.رو: جناب دکتر، کار عملی که از دست روسیه در افغانستان بر میآید، چیست؟
روسیه کوشش کند که با آقای ترامپ به یک نتیجهیی برسد که سیاست امریکا در حمایت از تروریسم و استفاده ابزاری از آن در منطقه پایان یابد. در سطح کشورها هم روسیه باید بتواند هماهنگیهای لازم را ایجاد کند تا دیگر کشورهای اروپایی و جهانی از سیاستهای روسیه حمایت کنند. مسألۀ دیگر اینکه جبهۀ مبارزه با تروریسم به هر قیمت ممکن باید تقویت شود.
با برخی مقامات حکومت افغانستان که متأسفانه کاملاً مشکوک حرکت میکنند و نشانههایی از حمایت آنان از تروریستان وجود دارد باید تصفیۀ حساب شود. نقطۀ محوری اینکه روسیه میتواند با استفاده از هماهنگیهای نظامی، سیاسی و اقتصادی، جبههیی را که در افغانستان در برابر تروریسم قرار داشته و قرار خواهد داشت، حمایت موثر و جدی نماید.
افغانستان.رو: "چهرههای مشکوک در حکومت افغانستان" کیها هستند و چه کشورهایی از آنها حمایت میکنند؟
ضرورتی به نام گرفتن نیست. این چهرهها بسیار مشخص و آشکار هستند. مزدوران کشورهایی هستند که منافع شخصی و تیمی خود را در همسویی با گروههای تروریستی میبینند. این چهرههای مشکوک در بالاترین ردههای حکومت و نظام هم قرار دارند. متأسفانه برخی کشورها از آنان حمایت میکنند. این چهرهها هیچ تعهدی به مردم افغانستان و مبارزه با بنیادگرایی و تفکرات افراطی ندارند؛ تفکراتی که متأسفانه جهان را ناامن ساخته است. امیدواریم روسیه بتواند در هماهنگی با دیگر قدرتهای جهانی و منطقهیی یک قطب قدرتمند را علیه تروریسم و دهشتافگنی و حامیان منطقهیی و بینالمللیاش، تشکیل دهد.
افغانستان.رو: این چهرههای مشکوک به دنبال تأمین منافع کشورهای خارجی تلاش میکنند و یا اهداف شخصی دارند؟
این چهرهها تعهد به هیچ کشوری ندارند؛ نه به امریکا وفادار هستند و نه به کدام کشور دیگری. این چهرهها بیشتر اجندای شخصی خود را تعقیب میکنند و به صورت پروژهیی با هر موضوعی که بتواند منافع شخصی آنها را تأمین کند، برخورد میکنند. اما متأسفانه فعلاً عملاً در جبهۀ گسترش تروریسم و متأسفانه استفاده ابزاری از این پدیده هستند و در این راستا موثر هم بودند. ما میبینیم که به صورت بسیار مشکوک گروههای تروریستی به خصوص داعش در افغانستان در حال ریشهدواندن است.
افغانستان.رو: سیاستِ تقویت و ظهور گروههای تروریستی را در افغانستان و منطقه چه کشورهایی به پیش میبرد؟
ما امیدواریم که آقای ترامپ بتواند تغییراتی را در سیاستهای امریکا به وجود بیاورد. اما به نظر من خیلی از قدرتهای منطقهیی در پشت تروریستان قرار دارند؛ مثل عربستان و قطر. اما مسلماً در رأس تقویت گروههای تروریستی امریکاییها قرار دارند.
حد اقل پیروزی آقای ترامپ این امیدواری را به وجود آورده که از نقش خصمانه و غیر مفیدی که امریکاییها در منطقه و مخصوصاً در افغانستان در حمایت از تروریسم و استفاده ابزاری از آن داشتهاند، دست بردارند. امریکا باید در همکاری با کشورهایی بپردازد که در جبهۀ تقابل با تروریسم و در حال مبارزۀ عملی با این پدیده هستند.
افغانستان.رو: برخی پژوهشگران معتقد هستند که با تغییر رهبری در ایالات متحده امریکا پالیسیها و برنامههای این کشور در قبال کشورهای جهان عوض نمیگردد. باور شما در این زمینه چیست؟
به باور من تغییرات جدی در سیاست امریکا به وجود خواهد آمد. در ابتدا هم عرض کردم که پیروزی ترامپ پیروزی جمهوری خواهان نیست. اگر ترامپ کاندید جمهوری خواهان و نامزد رسمی این حزب بود، شاید ما شاهد تغییرات جدی نمیبودیم. اما آقای ترامپ از یک تفکری در امریکا نمایندگی میکند که یقیناً در مبارزه با هراسافگنی و گروههای سلفی و تندرو که قرائتهای تندروانه از ارزشهای دینی دارند، مصمم و جدی است. ترامپ از یک تفکر نشنلیستی بسیار جدی نمایندهگی میکند، بنابراین در سیاستهای امریکا تغییرات بسیار جدی در عرصۀ مبارزه با تروریسم در کشورهای خاورمیانه رونما خواهد شد.
افغانستان.رو: به نظر میرسد جبهۀ طالبان در منطقه تقویت شده است. این گروه عملاً با کشورهای عربی، ایران، چین و برخی از کشورهای دیگر منطقه رابطه برقرار کردهاند. گسترش روابط طالبان با کشورهای منطقه دولت افغانستان را بیشتر از پیش با چالش مواجه نخواهد ساخت؟
اول اینکه ما باید فرجام هر حرکتی را بسنجیم. فعلاً ما در افغانستان حکومتی را داریم که در برابر منافع ملی افغانستان و در برابر مردم به مراتب خطرناکتر از طالبان عمل میکند. هر صدایی را خاموش میکند. هر اجتماعی را نابود میکند و استفادۀ ابزاری از تروریسم مینماید. من فکر میکنم خطر اصلی بیثباتی سیاسی و استفادۀ ابزاری از تروریستان به ویژه داعش است. اگر طالبان با گسترش تماسهای خود با تمامی قدرتهای دخیل در تحولات سیاسی افغانستان عملاً بتوانند یک فرمولی را به وجود بیاورند که امنیت و ثبات را در افغانستان به ارمغان بیاورد، همانطوری که حزب اسلامی به صف آمد، طالبان هم حق دارند که مدعی حق خواهی در حکومت آیندۀ افغانستان باشند.
افغانستان.رو: سپاس جناب دکتر مهدوی.
ممنون از شما.
|
| فارسی.رو |
ارسال اين صفحه به دوستتان
برای چاپ
|
|
|
|
