|
|
| مصاحبه/ |
رییس اتحادیۀ سینماگران افغانستان: بهترین کارگردان‌های افغانستان محصول نهادهای تحصیلی روسیه بوده‌اند
/12.2.2017
اشاره: جوانشیر حیدری، از سینماگران و هنرمندان شناخته‌شدۀ افغانستان است. آقای حیدری در سال 1952 در کابل متولد شده است. آموزش‌های ابتدایی را در لیسۀ حبیبیه کابل و لیسانس خویش را در رشتۀ جیولوژی از دانشگاه کابل به دست آورده است. او از کودکی به سینما و هنر علاقه داشته و در برخی فیلم‌ها و نمایش‌نامه‌های مطرح نقش ایفا کرده است. کار جوانشیر حیدری را در عرصۀ سینما و هنر می‌توان با تاریخ این رشته در افغانستان پیوند زد. او از سابقه‌دارترین‌های عرصۀ فیلم، تیاتر و هنر محسوب می‌شود. به همین دلیل، به قول خودش از وضعیت آشفتۀ سینماگران و هنرمندان افغانستان رنج می‌کشد.. حیدری در مصاحبه با خبرنگار افغانستان.رو، ضمن بررسی و تشریح وضعیت هنر و سینمای افغانستان، از روابط عمیق فرهنگی افغانستان و کشورهای آسیای مرکزی و روسیه سخن می‌زند و باور دارد که این روابط در بهترین حالت قرار دارد. او بر گسترش روابط فرهنگی افغانستان با این کشورها تأکید می‌ورزد. جوانشیر حیدری هم اکنون ریاست اتحادیۀ سینماگران افغانستان را برعهده دارد. خبرنگار افغانستان.رو به پای صحبت آقای حیدری نشسته است. شرح مصاحبه را در زیر می‌خوانید.
افغانستان.رو: آقای جوانشیر حیدری از این‌که زمینۀ این مصاحبۀ اختصاصی را در اختیار ما گذاشتد، سپاس‌گذاریم. در آغاز لطف کرده، نگاه مختصری به تاریخ هنر و سینمای افغانستان بیاندازید؟
سینمای افغانستان چنانچه می‌پندارند، جوان نیست. البته آن‌قدر پیر هم نیست. تاریخ سینمای افغانستان را از ایجاد "افغان فلم" در سال 1947 می‌توان در نظر گرفت. اولین فیلم ما زیرنام "روزگاران" به ثبت و نشر رسید. از سال 1348 مؤسسات و کمپنی‌های فیلم‌سازی شخصی روی کار آمد. آریانا فیلم در سال 1353 ایجاد شد که بنده، انجنیر لطیف و شادروان توریالی شفق در آن کار می‌کردیم. یکی از فیلم‌های مطرح که در آن زمان ساخته شد، "عشق روسی" بود که شماری از هنرمندان ما مثل ظاهر هویدا در آن نقش ایفا کردند. فیلم "مانند عقاب" را آقای خیرزاده در سال 1343 ساخت. تاریخ سینما را از همین دوران می‌توان درنظر گرفت. البته افت‌وخیزهایی در این عرصه بوده است.
افغانستان.رو: اکنون، وضعیت هنر سینما و فیلم‌سازی در افغانستان چگونه است؟
افغانستان در یک شرایط جنگی به سر می‌برد. ما در پی رشد و پویایی سینما و هنر خویش هستیم؛ اما کشور در یک عالم و دنیای دیگر قرار دارد. در شرایط امنیتی، تغییر فرهنگ، سینما و فیلم‌سازی کار دُشواری است.
متأسفانه چالش بزرگ را در در برابر هنر و سینمای افغانستان دولت به وجود آورده است. در نبود ما قانونی را به تصویب و توشیح رسانیده‌اند که بر اساس آن کمپنی‌ها و فیلم‌سازان مجبور هستند که برای گرفتن جواز کار هنری باید 40 هزار افغانی به دولت محصول جواز بپردازند و 200 هزار افغانی دیگر را به عنوان ضمانت گرفتن جواز تسلیم کنند. شرم‌آور است که چنین قانونی تدوین شده و پارلمان آن را به تصویب و رییس‌جمهور به توشیح رسانیده است. امروز تمام جوازداران پا در هوا مانده‌اند. از یک طرف امر کرده‌اند که این‌ها (سینماگران) را بکشید و از سوی دیگر، کسانی‌که تجدید جواز نمی‌کنند، باید جریمه بپردازند. سینماگران و هنرمندان از چهار طرف در محاصرۀ سخت و منحوص اقتصادی وزارت مالیه قرار گرفته‌اند. با این وضعیت، عنقریب فاتحۀ بخش‌های هنری و فرهنگی افغانستان را خواهید خواند. مالیات سنگین کمر سینما و هنر افغانستان را شکسته است.
افغانستان.رو: این قانون به نام چه است؟ آیا قانون مذکور نافذ میباشد؟
سوگمندانه این قانون نافذ است و از طرف وزارت عدلیه و از جانب کسانی تدوین شده که از حوزۀ سینما آگاهی هم ندارند. پارلمان این قانون را به تصویب رسانیده و رییس جمهوری توشیح کرده است. اما یک‌بار به عنوان حسن نیت هم از اتحادیۀ سینماگران و اتحادیۀ موسیقی و از اتحادیه‌های ژورنالیستان یک نماینده نخواستند که نظر شما دربارۀ این قانون چیست و در جریان تدوین قانون نقش ایفا کنید.
در تمام جهان، کشورها برای سینماگران و فیلم‌سازان خویش امتیاز قایل هستند. این‌جا برای سینماگران وزارت اطلاعات و فرهنگ باید پول بدهد تا فیلم بسازند. در دورۀ وزارت آقایان رهین و خرم هم این مسأله مطرح شده بود. در آن زمان به وزارت مالیه پیشنهاد کردیم که به وزارت اطلاعات و فرهنگ 150 هزار دالر اختصاص دهید تا دو- سه فیلم خوب بسازیم. وزارت مالیه در پاسخ به مکتوب ما نوشته بود: "ما به اشیای تجملی پول نداریم!". وقتی دولت‌مردان ما، فیلم را اشیای تجملی فکر می‌کنند، شما تصور بکنید که سینمای ما به کدام مسیر خواهد رفت.
پیش از انتخابات به شخص رییس‌جمهور اشرف غنی در خانه‌اش گفتم که در تاریخ چهارده سالۀ حکومت آقای کرزی یک فیلم موثر نساخته‌ایم. اشرف غنی گفت که آقای حیدری هم چیز را جور می‌کنیم. اما متأسفانه تا امروز موفق نشده‌ایم که به طرف عمل حرکت کنیم.
افغانستان.رو: می‌خواهید بگویید که دولت در راستای بارورسازی سینمای افغانستان نقشی ایفا نکرده است؟
یک مسأله را برای مردم افغانستان عرض کنم: آن‌چه را در عرصۀ فیلم و سینما می‌بیند محصول کار سینماگران شماست. محصول عشق و محبت سینماگران‌تان به کشورشان است. آنها شانه‌های شان را پل ساختند تا تاریخ ملت افغانستان از نگاه سینما از سرشانه‌های شان بگذرد. دولت با تمام ساز و برگش در برابر سینماگران افغانستان جواب‌گو است.
افغانستان.رو: چرا دولت و سیاسیون به سینما و فیلم به عنوان "کلک ششم" نگاه می‌کنند؟
منظور تنها فیلم و سینما نیست. آنها به هنر والای افغانستان هم پشت کرده‌اند. تولیدات امروز در عرصۀ فیلم، سینما، موسیقی، تیاتر و... همه شخصی است. هنرمندان ما با عشق شخصی خویش کار می‌کنند. اگر کار خصوصی در عرصۀ هنر افغانستان وجود نداشته باشد، آنگاه واقعاً گلیم هنر، موسیقی، تیاتر و سینمای افغانستان برچیده خواهد شد. هنرمندان ما همچنان خانه به دوش هستند. 12 سال پی هم پیشنهاد ایجاد یک شهرک هنری را به دولت ارایه کردم. اما تنها رهبری وقت ولایت هرات یک شهرک هنری را در این ولایت ایجاد کرد. در این شهرک سالون‌های مجهز برای موسیقی، تیاتر و سینما در نظر گرفته شده و کارهای آن 80 فیصد پیش رفته است. به جز این شهرک، هیچ کار دیگری به هنرمندان نشده است.
افغانستان.رو: برخی‌ها معتقد هستند که هنر و سینمای افغانستان در پانزده سال پسین رشد چشمگیر داشته است و بیشتر چهره‌هایی در این زمینه نقش داشته‌اند که از بیرون کشور آمده بودند. باور شما در این زمینه چیست؟
صدیق برمک با فیلم‌های بلندش جوایز معتبر بین‌المللی را به دست آورد. خدمتی‌که او به سینمای افغانستان کرد، جاویدانه است. همچنان انجیر لطیف نیز با فیلم‌های خوبش جوایز معتبر جهانی را کسب کرد و به افغانستان افتخار آفرید. امروزه در هر جشنوارۀ بین‌المللی وقتی فیلم‌های افغانستان به نمایش گذاشته می‌شود، حتماً برنده می‌شوند. بدون این‌که کارگردان آن در محفل وجود داشته باشد. سینمای ما جایگاه خود را باز کرده است. ما حتا آن‌هایی را که به تولید فیلم‌های هندی دست می‌زنند را هم تقدیر می‌کنیم. زیرا بیکار ننشسته‌اند، تلاش می‌کنند و مقداری پول به دست می‌آورند.
من با آغوش باز از همۀ کسانی‌که چه فیلم بلند و خوب می‌سازند، چه نیمه و چه خراب می‌سازند، استقبال می‌کنم. مهم این است که حرکت می‌کنند.
افغانستان.رو: چالش‌های عمدۀ پیش روی سینماگران چیست؟
نبود امنیت، کمبود پول، نبود وسایل و... از جملۀ عمده‌ترین چالش‌های ماست. این چالش‌ها جوانان ما را دلسرد ساخته است. ورنه سینماگران و هنرمندان پر تحرک‌ترین مردم هستند. اگر امکانات وجود داشته باشد، جوانان ما قادر هستند که شاه کار هنری بیافرینند.
افغانستان.رو: ظاهراً شما دربارۀ هنر و سینمای کشورهای آسیای مرکزی و روسیه هم آگاهی دارد. پیشینۀ روابط هنری افغانستان با این کشورها را در کجا می‌بینید؟
خوشبختانه روابط ما با کشورهای آسیای مرکزی و روسیه بیش از حد خوب است.
به گونۀ نمونه، من یکی از بزرگ‌واری‌های امام علی‌رحمان رییس‌جمهوری تاجیکستان را عرض کنم. خدمت آقای امام علی رحمان رفتم و گفتم: بورسیه‌هایی‌که به افغانستان داده می‌شود، در این کشور با نگاه قومی تقسیم‌بندی می‌گردد. در نتیجه، یک نفری‌که هیچ سواد ندارد، اما چون مربوط قوم رییس‌جمهور و این و آن میباشد، برای تحصیل به تاجیکستان فرستاده می‌شود. وقتی این مسأله را یادآوری کردم، امام علی رحمان موضوع را درک کرد و گفت که تا پنج روز به شما احوال خواهد رسید. او به وزرای مروبط خویش دستور داده بود که به اتحادیۀ سینماگران افغانستان سالانه از بودجۀ دولت 10 بورسیه بدهید و آنها را به تاجیکستان دعوت کنید. این بزرگترین امتیاز و و محبتی بود که رییس‌جمهور تاجیکستان به حق ما داشت. این قصۀ نو است.
در طول سال‌های مهاجرت در تاجیکستان، افغانستانی‌ها چهار مکتب مخصوص به خودشان داشتند که به زبان‌های فارسی، پشتو، روسی و انگلیسی در آنها تدریس صورت می‌گرفت. رییس جمهور تاجیکستان هیچ نوع کمبودی باقی نگذاشت. فرزندان ما برخلاف دیگر کشورهای همسایه که معتاد می‌گردیدند، از تاجیکستان متخصص برگشتند و همین اکنون در نهادهای معتبر سرگرم کار هستند.
هم اکنون، روابط هنری ما با روسیه، ازبکستان، ترکمنستان، قزاقستان و به ویژه تاجیکستان برقرار است. دست‌آوردهای ما را در آینده خواهید دید. یک اتحادیۀ هنری بین‌المللی در تاجیکستان موجود است. همچنان، خانۀ سینمای تاجیکستان هم فعال است و من افتخار عضویت هر دوی این اتحادیه‌ها را دارم.
نکتۀ جالبی که خدمت شما عرض کنم: تا کنون هر پیشنهادی‌که به رییس جمهور تاجیکستان داشته ام، حرف "نخیر" را از زبان او نشنیده‌ام. او همواره در پی بهبود روابط فرهنگی کشورهای منطقه بوده است. یک گپ همیشگی امام علی رحمان این است که اگر "خانۀ همسایه را آب و آتش بگیرد، همسایه پهلو خواب شده نمی‌تواند."
افغانستان.رو: شما تجربۀ بالایی در عرصۀ فیلم و سینما دارید. در گذشته‌ها، از فیلم‌های مربوط به روسیه کدام یک در افغانستان مورد توجه بوده است؟
در گذشته‌ها برخی سریال‌ها و فیلم‌های روسی از یگانه تلویزیون افغانستان به نشر سپرده می‌شد. همگی آن را مردم تماشا می‌کردند. اما حالا چون شمار تلویزیون‌ها بیشتر شده و میزان همکاری هم کم شده، تلویزیون‌های شخصی برخی سریال‌های خارجی را به نشر می‌سپارند. ما علاقمندی زیاد داریم که در برنامه‌های خویش فیلم‌های خوب کشورهای دوست را بگنجانیم.
افغانستان.رو: نقش موسسات تحصیلات عالی روسیه در زمینۀ پرورش کادرهای هنری و سینمایی افغانستان چه بوده است؟
ما در زمینۀ همکاری فرهنگی، هنری و سینمایی هیچ‌گونه کمبودی از طرف شوروی سابق و روسیه کنونی احساس نمی‌کنیم. بهترین کارگردان‌ها و هنرمندان افغانستان از مسکو فارغ تحصیل شده‌اند و محصول موسسات تحصیلات عالی روسیه بوده‌اند.
افغانستان.رو: از چهره‌های مطرح در عرصۀ هنر و موسیقی افغانستان که از مسکو فارغ شده باشند، کی‌ها هستند؟
این چهره‌ها بسیار زیاد است. مثل خالق عزیز، صدیق برمک، ابراهیم عارفی، همایون مروت و آقای شمس که دست‌آورد داشته اند، در مسکو آموزش دیده‌اند. برخی از چهره‌ها تا سطح دکترا در دانشگاه‌های روسیه درس خوانده‌اند. روابط فرهنگی ما با مسکو از گذشته‌های بسیار دور خوب بوده است. امروز هم روابط ما بهتر است. در راستای توسعۀ روابط فرهنگی، اگر روس‌ها یک گام بردارند، ما دو گام بر خواهیم داشت.
افغانستان.رو: در افغانستان نگاه‌ها به سینمای روسیه و غرب چگونه است؟
هر کدام مخاطبان خود را دارد. بیننده‌هایی هستند که بسیار فیلم‌های روسی را دوست دارند. مثلاً فیلمی‌که پنجاه سال قبل از سوی ایلم کلیموف ساخته شده بود، جوان ترین‌های افغانستان هم آرزو دارند آن فیلم را ببینند. همچنان، فیلم‌های سرکی بندرچوف در کمپیوترهای اکثر جوانان ما وجود دارد.
امروزه وقتی به جوانان مان درس هنر و سینما را می‌دهیم از فیلم‌های روسی مثال می‌آوریم. اما در کل، فیلم‌های هالیود و بالیود هر کدام جایگاه خود را دارد.
افغانستان.رو: هنر و سینمای افغانستان به کدام حوزۀ هنری نزدیک است؟
تمام فیلم‌ها و آثاری که جوایز خوب یک فستیوال را کسب کرده‌اند، فیلم‌هایی بوده که صبغۀ ملی داشته‌اند. مثلا، فیلم اسامه که جایزۀ معتبر جهانی را به دست آورد یا فیلم خاک و خاکستر عتیق رحیمی که بزرگترین جوایز جهانی را کسب کرد. سوژه‌های اصلی این فیلم ها قصه‌های افغانستان بود. ما اگر بدانیم که با صبغه‌های ملی افغانستان فیلم خوب می‌توانیم بسازیم، هیچ نوع گرایش به قصه‌ها و سوژه های کشورهای دیگر نخواهیم داشت.
افغانستان منبع سوژه و فیلم است. به همین دلیل، تقاضاها برای دادن سوژه و کار بیشتر می‌شود.
|
| فارسی.رو |
ارسال اين صفحه به دوستتان
برای چاپ
|
|
|
|
