|
|
| مصاحبه/ |
معنوی:ثبات سیاسی در افغانستان بستگی مستقیم به انتخابات دارد
/24.4.2017
یادداشت: فضل احمد معنوی، فعال سیاسی و از اعضای برجستۀ جمعیت اسلامی است. معنوی باشندۀ اصلی پنجشیر است. او در سمت‌های شورای رهبری دادگاه عالی، کمیشنر کمیسیون انتخابات و رییس این کمیسیون کار کرده است. آقای معنوی از معدود چهره‌هایی‌ست که مسایل انتخاباتی را به درستی می‌داند و در این زمینه کارهایی را نیز انجام داده است. آقای معنوی منتقد حکومت است. افغانستان.رو، مصاحبۀ مفصلی را با فضل احمد معنوی انجام داده است که در زیر می‌خوانید.
افغانستان.رو: حکومت وحدت ملی مدعی است که نهادهای انتخاباتی را اصلاح کرده است. به باور شما، اصلاحات لازم در نهادهای انتخاباتی به میان آمده است؟
حکومت هیچ یک از تعهدات خود را دربارۀ اصلاح نظام انتخاباتی عملی نکرده است. کمیسیون اصلاح نظام انتخاباتی بسته‌یی را به حکومت وحدت ملی پیش‌کش کرد که مطابق آن حکومت باید اصلاحات انجام می‌داد. متأسفانه که اصلاحات لازم را انجام نداده است. به استثنای کار شکلی که چندتن از اعضای کمیسیون را عوض کرده‌اند و اشخاص جدیدی را با وابستگی‌های بسیار مشخص به کمیسیون انتخابات راه دادند، دیگر تغییری به وجود نیامده است. باور ما این است تا تغییرات اساسی و اصلاحات اساسی در نظام انتخاباتی به وجود نیاید، با تغییر چهره‌ها نمی‌توان شفافیت انتخابات را تضمین کرد.
افغانستان.رو: تغییرات بنیادی شامل چه مواردی می‌تواند باشد؟
مهمترین مسأله تهیۀ لیست رأی دهنده‌هاست که کار آسانی هم نیست. یک سروی مجدد باید از مراکز انتخاباتی صورت گیرد تا مراکز خیالی برداشته شود. همین مراکز خیالی انتخابات را به چالش کشید. همچنان، کارت‌های رأی دهی و یا سند معرف هویت باید معیاری شود. در چند دوره انتخابات به اندازۀ نفوس افغانستان کارت توزیع شده است. تا کارت معیاری نگردد، شمار رأی دهندگان مشخص نمی‌گردد. این‌ها موارد اساسی است که متأسفانه تا هنوز در راستای آن هیچ گامی برداشته نشده است.
افغانستان.رو: مسوولان گفته‌اند که در ادامۀ اصلاحات انتخاباتی، تذکرۀ الکترونیک توزیع خواهد شد تا جلو تقلب در انتخابات گرفته شود. از جانب دیگر، بحث استفاده از تکنولوژی در این پروسه جدی شده است. شما معتقد هستید که با توزیع تذکره و استفاده از تکنولوژی شفافیت انتخابات تضمین شود؟
متأسفانه حکومت بیشتر سیاست پوپولیستی را پیش گرفته است. به نحوی عوام فریببی می‌کند. الکترونیک‌سازی انتخابات در شرایط کنونی افغانستان پاسخ نمی‌دهد. تا کارهای اساسی و مقدماتی انجام نشود، بسیار دشوار است تا بحث برقی‌سازی انتخابات را به مردم عام قبول بسازیم. من فکر می‌کنم این ترفند جدید است که حکومت می‌خواهد به آن متوسل شود. چون می‌دانند که از آدرس انتخابات سراسری، آزاد و شفاف نمی‌توانند به اهداف خود دست یابند؛ بنابراین هر وسیلۀ دیگر که بتواند مردم را اغفال بکند تا این‌ها بتوانند دست برد لازم را از انتخابات داشته باشند، استفاده می‌کنند. با تأسف به جز ادعا کار عملی انجام نداده‌اند.
افغانستان.رو: حکومت اعلام کرده که انتخابات پارلمانی را در سال جاری برگزار می‌کند. همچنان به انتخابات ریاست جمهوری هم زمان زیادی باقی نمانده است. اگر با کمیسیون‌های فعلی به سوی انتخابات برویم، نتیجه چه خواهد شد؟
حکومت و کمیسیون انتخابات کاری نکرده‌اند تا ما به برگزاری انتخابات باورمند باشیم. اگر واقعاً بخواهند انتخاباتی بهتر از دور گذشته برگزار کنند، زمان‌گیر خواهد بود. اگر به دنبال انتخابات نسبتاً شفاف باشند، تا سال 2017 هم قادر به برگزاری انتخابات نخواهند بود. اگر فقط انتخابات شکلی برگزار شود و اصلاحاتی به وجود نیاید، شاید ممکن باشد. من باور ندارم حکومت با فرصت‌هایی که از دست داده انتخابات را برگزار کند.
کمتر از دو سال به انتخابات ریاست جمهوری باقی مانده است. انتخابات دور اول ریاست جمهوری گذشته را در شانزدهم حمل 2014 داشتیم. اگر دورۀ ریاست‌جمهوری را پنج ساله حساب کنیم- حالانکه که قانون اساسی به صراحت دورۀ ریاست جمهوری را چهارساله پیش بینی کرده- بازهم کمتر از دو سال فرصت به موعد داریم. یک رسم غلط به وجود آمده که رییس جمهوری باید پنج سال در قدرت بمانند.
به هر رو، حکومت در دو راهی مانده است. اگر انتخابات پارلمانی را برگزار کند و نتیجۀ خوب به دست نیاورد، طبیعی است که انتخابات ریاست جمهوری با چالش‌های شدیدتر و سختری روبرو خواهد شد. حکومت اگر انتخابات را برگزار نکند به سودش نخواهد بود؛ اما تاوان و زیانش کمتر خواهد بود. من تا هنوز ارادۀ واقعی را برای برگزاری انتخابات نمی‌بینم.
در خصوص استفاده از تذکره‌های برقی در پروسۀ انتخابات، من معتقدم که نمی‌توانیم تا چند دوره از تذکره در انتخابات استفاده کنیم.
در کشوری که هنوز نفوس آن مشخص نیست، شمار رأی دهنده‌گان معین نیست. هنوز میزان رأی دهنده‌گان ولایات مشخص نیست؛ هنوز سرحد ولسوالی‌ها روشن نیست؛ و هیچ یک از کارهای اساسی که برای برگزاری یک انتخابات شفاف کمک می‌کند، در پانزده سال اخیر صورت نگرفته است، چگونه می‌توان منتظر انتخابات معیاری بود. دلیل هم این بود که حکام حاکم از فضای غبار آلود و غیرشفاف استفاده‌های ابزاری کردند. به همین دلیل، کارهای زیربنایی هم برای برگزاری یک انتخابات صورت نگرفت. حتا در شرایطی‌که متصدی امور در کمیسیون انتخابات بودم و فرصت و امکانات لازم را داشتیم؛ حکومت اجازه نداد که اصلاحات لازم را در کمیسیون‌های انتخاباتی به وجود آوریم. چون حکام می‌دانند که در صورت به وجود آمدن اصلاحات دیگر نمی‌توانند به اهداف و برنامه‌های سیاسی خود دست یابند. به هر حال، این سیاست بد همچنان ادامه ادارد. بحث‌های تذکرۀ الکترونیک و الکترونیک‌سازی انتخابات به منظور اغفال مردم مطرح می‌شود. شما می‌دانید که در کشورهای بزرگ جهان همچنان از ابزار محلی استفاده صورت می‌گیرد. برخی کشورهایی‌که در آن اعتماد کامل وجود دارد، از ماشین استفاده می‌کنند. در هندوستان از ماشین استفاده می‌شود. ماشین‌هایی را که به این منظوربه کابل آورده‌اند، مشخص نیست چقدر اعتبار دارد. من این ماشین‌ها را در برازیل دیدم. شاید در آن کشورها پاسخ بدهد؛ اما در کشوری مثل افغانستان که از لحاظ امنیتی، مشکل داریم و مهمتر از همه اساسات و زیربناهای انتخاباتی اصلاح نشده است، چگونه می‌توانیم یک کمپنی را که مشخص نیست، تجربۀ استفاده از چنین ابزاری را داشته‌اند و یا خیر که می‌دانم نداشته‌اند، در این جا کار گیریم. این یک بازی خطرناک است. چنین ابزارهایی نتیجه نمی‌دهد. سر انجام به استفاده از همان ابزارهای قدیم متوسل می‌شوند. اما بدون اصلاحات رفتن به انتخابات نتیجه نمی‌دهد. بدون اصلاحات رفتن به انتخابات با چالش‌های جدیدی روبرو خواهد شد. توقعات مردم متفاوت شده است. برگزاری انتخابات در چنین شرایطی ثبات نسبی کنونی را متأثر می‌سازد.
افغانستان.رو: برای عبور از بن بست کنونی، به جز برگزاری انتخابات شفاف ریاست جمهوری و پارلمانی راه دیگری وجود دارد؟
اگر حکومت به این نتیجه برسد که زمان تک محوری و انحصار قدرت به پایان یافته است و قدرت باید توزیع و تقسیم شود و هر شهروند افغانستان خود را در حکومت و نظام ببیند و خود را مسوول بداند، و هر شهروند افغانستان خود را مالک این ملک و صاحب این حکومت و نظام بداند و در آیینه حکومت خود را ببیند، وضعیت تغییر می‌کند.
اگر تحک محوری و تمامیت خواهی ادامه یابد و قدرت در ارگ ریاست جمهوری و در اختیار چند نفر باقی بماند و هر روز به این بیاندیشند که چگونه این قدرت مطلقه را حفظ کنند و به دیگران اجازه ندهند در حکومت نظام راه بیابند، این اعتبار حکومت را خدشه دار می‌سازد و روحیه نیروهای امنیتی را خراب می‌سازد. در ضمن، احساس دفاع از کشور را ضعیف می‌سازد. من باور دارم که وضعیت ما را بدتر می‌سازد.
این سیاست همچنان ادامه دارد که قدرت در اختیار چند شخصی متمرکز باشد و تصمیم‌گیرندۀ اصلی فقط یک گروپ و تیم محدود باشد و دیگران منحیث مامور و رعیت به فرمان گوش کنند. این وضعیت دیگر نتیجه نمی‌دهد. به همین دلیل است که وضعیت ما با وجود همکاری‌ها و کمک‌های جهانی بدتر می‌شود. حلقۀ معین به منظور این‌که به اقتدارشان بتوانند ادامه بدهند، تلاش می‌ورزند افراد و اشخاص ضعیف تری را وارد حکومت بسازند تا بتوانند حاکمیت را یک‌دست نگاه کنند. آنها نم خواهند هیچ گونه مزاحمتی در برابرشان وجود داشته باشد. این سیاست در کشورهای مختلف ناکام مانده و در این جا هم ناکام است.
تا هنگامی‌که ما اعتبار سیاسی به نظام نبخشیم، هیچ بخش دیگر از جمله وضعیت اقتصادی، امنیتی، فرهنگی و ... جور نخواهد شد. ما متأسفانه هر روز شاهد تشتت و پراکندی مردم افغانستان هستیم. درحالی که وظیفۀ نظام این است که همۀ افغانها را منحیث ملت در محور قدرت جمع کند و منافع ملی باید تشریح شود و همه باید متعهد به منافع ملی و دفاع از خطوط اساسی ملی هنگام باشند. حکومت نه تنها در این عرصه گام بر نمی‌دارد، بلکه سیاست کهنه و زنگ زدۀ «تفرقه بیانداز حکومت کن» را پیشه کرده است.
افغانستان.رو: برخی‌ها راه حل عبور از وضعیت موجود را در ایجاد نظام غیرمتمرکز می‌دانند. شما هم تلویحاً بر غیرمتمرکزسازی نظام تأکید ورزید. آیا حکومت مایل است در مدت باقی‌ماندۀ مأموریت‌اش صدارت اجرایی را ایجاد کند؟
چند دوره انتخابات نشان داد که بدون تقسیم قدرت ممکن نیست ثبات نسبی جمعی را در افغانستان به وجود آوریم. اما حکومت موجود هیچ‌گونه باور و اعتقاد به این موضوع ندارد. هنوز فکر می‌کند که ممکن است که قدرت انحصاری نتیجه بدهد. در این زمینه لابی‌گری می‌کنند. ناکامی‌های خود را هم ناشی از تقسیم قدرت عنوان می‌کنند. به دنیا هم زمزمه می‌کنند که چون قدرت تقسیم است به همین خاطر ما به نتیجه در راستای کارهای کلان ملی نمی‌رسیم. حالانکه که برعکس اگر واقعاً قدرت تقسیم می‌شد، به گونه‌یی که هر یکی از شرکای قدرت مسوولیت خاص خود را می‌داشتند -همانطوری که وعده شده بود- به ولایات صلاحیت‌های بیشتر داده می‌شد، این می توانست در وضعیت کنونی افغانستان کمک کند. من باور دارم که حکومت کنونی به هیچ وجهه حاضر نیست که لویه جرگه را دعوت کند و تغییری را در قانون اساسی به وجود آورد و ریاست اجراییه را به صدارت اجرایی تبدیل سازد. این کار تا پایان این حکومت ممکن نیست. در این راستا گامی برداشته نشده است. هیچ اراده‌یی نیز در این زمینه وجود ندارد. به جز سند امضا شدۀ توافق‌نامۀ سیاسی تشکیل حکومت وحدت ملی کار دیگری صورت نگرفته است.
در انتخابات بعدی مسأله شدت بیشتری می‌گیرد و هر گروه و گروپی‌که بتواند به این ساختار (غیرمتمرکز) اعتقاد پیدا کند، شانس بیشتری برای پیروزی خواهد داشت. باور من این است که حکومت احتمالاً بازی‌های انتخاباتی را هم بسیار محدود خواهد ساخت.
افغانستان.رو: جامعۀ جهانی به ویژه ایالات متحدۀ امریکا، ملل متحد و اتحادیۀ اروپا در افغانستان حضور سنگین دارند. به تکرار بر اصلاحات در پروسۀ انتخاباتی پافشاری کردند. آیا تلاش جامعۀ جهانی در راستای اصلاح نظام انتخاباتی، تقسیم قدرت و غیرمتمرکزسازی نظام صادقانه بوده است؟ برخی‌ها مدعی هستند که خارجی‌ها نیز با حلقۀ حاکم در راستای حفظ وضعیت کنونی همسویی دارند؟
هنوز دلایل قانع کننده مبنی بر همسویی جامعه جهانی برای رقم زدن وضعیت کنونی نداریم. شاید جامعۀ بین‌المللی در راستای بهبود وضعیت تلاش‌هایی کند. اما باور ما این است که جامعه بین المللی هم در موارد مختلف به مشکل خورده است. در انتخابات 2009 نمایندگی ملل متحد با مشکل جدی روبرو شد. میان نماینده سرمنشی ملل متحد و معاون او درگیری صورت گرفت. ملل متحد نمی‌خواهد باردیگر مشکلات گذشته تکرار شود و رویارویی میان حکومت و نماینده‌گی ملل متحد به وجود آید. بحث انتخابات تنشی را میان ریاست جمهوری وقت و سفارت ایالات متحده امریکا به وجود آورد که باعث تیره‌شدن روابط رییس جمهور گذشته با امریکا شد. جامعه بین المللی کوشش می‌کند که خطوط قرمز رعایت شود تا به تیره‌گی بیشتر روابط نیانجامد. خصوصاً در شرایطی که بازیگران منطقه‌یی هم فعال شده اند و گروپ‌ها هم به نحوی به طرف‌های مختلف متمایل هستند. یارگیری‌های جدید هم در کشور شروع شده است. بنابراین، کشور های غربی کوشش می‌کند که سیاسیون، احزاب و گروه‌ها را به گونه‌یی در یک بازی معقول سیاسی نگه دارد. اگر جامه بین‌المللی فشار وارد نمی‌کرد، شاید تغییرات شکلی که در کمیسیون انتخابات به وجود آمد، نمی‌آمد. حکومت وقت را ضایع می‌سازد و اجازۀ اصلاحات نمی‌دهد. تنها مرجعی که حکومت از آن می‌هراسد، جامعه بین المللی است. در سطح ملی گپ کسی را گوش نمی‌کنند و ارزش نمی‌دهند. اما نسبت به جامعه بین المللی حساس هستند. ما انتظار داریم که جامعه بین‌المللی روی اصول پافشاری کنند. مثل پانزده سال گذشته که هیچ‌گونه دست آوردی نداشته اند، فرصت را هدر ندهند. در پانزده سال گذشته عقب گردهای زیادی وجود داشته است. پس از این همه با توجه به بازی‌های جدیدی که شروع شده است، ممکن دست آوردهای خود را حفظ کرده نتوانند. بحث انتخابات از مأموریت‌های عمدۀ ملل متحد است. در پانزده سال بیشتر از یک میلیارد در پروسۀ انتخابات مصرف شده است، اما ما شاهد پیشرفت در این پروسه نیستیم. ثبات سیاسی در افغانستان بستگی مستقیم به بحث انتخابات دارد. اگر به همین شکل ادامه پیدا کند و میلیاردها دالر دیگر هم در پروسۀ انتخابات مصرف شود، ما هیچ‌گونه دست آوردی نمی‌داشته باشیم. برعکس هر روز اعتماد مردم نسبت به انتخابات و دموکراسی کمتر می‌شود. اگر این پروسه صدمۀ بیشتر ببیند، فکر می‌کنم یک صدمۀ بزرگ به جامعه بین‌المللی هم خواهد بود.
افغانستان.رو: به عنوان آخرین پرسش، با توجه به گسترش نا امنی، افزایش جغرافیای نفوذ طالبان و پدید آمدن داعش، آینده را چگونه می‌بینید؟
با توجه به وضعیت کنونی آینده را خوب نمی‌بینیم. راهی را که حکومت می‌رود، امیدوارکننده نیست. وضعیت منطقه هم امیدوار کننده نیست. ما به چیزهایی می‌اندیشیم که نه تنها درد مردم ما را دوا نمی‌کند، بلکه به مشکلات ما می‌افزاید. بزرگ‌نمایی داعش در افغانستان بیشتر یک حربۀ سیاسی است تا یک مسألۀ واقعی. خطر بزرگ در برابر مردم افغانستان طالب و قدرت گرفتن بیشتر آنهاست. حکومت کوشش می‌کند در برابر طالبان تمکین کند و نرمش نشان بدهد. گاهی در موضوعات بسیار جدی حکومت طرفه می‌رود و کوشش می‌کند که داعش را منحیث یک ابزار کلان در افغانستان نشان بدهد. حالانکه ما می‌دانیم افغانستان یک بستر مناسبت به داعش نیست. اگر وضعیت همین‌گونه ادامه پیدا کند، گروپ‌های مختلفی سر بلند خواهند کرد. وقتی نظام ضعیف بود و هرکس متوجه خود و جیبش باشد، وضعیت بدتر خواهد شد.
اکنون، فساد بیداد می‌کند و مردم نسبت به ادارات حکومتی بدبین هستند. چون می‌دانند که مبارزه با فساد یک شعار است. کسانی که به مبارزه با فساد شعار می‌دهند، بیشتر در فساد غرق هستند. بنابراین، وضعیت اگر به همین شکل ادامه پیدا کند، وضعیت بدتر از اکنون خواهند شد. مگر این‌که حکومت تجدید نظر کند و غلطی‌هایی که تا حال انجام داده اند را اصلاح نماید. از خودخواهی و هوای نفس‌شان که مطابق آن همه چیز را در یک محور داشته باشند، دست بکشند. موقع بدهند به مردم افغانستان و شخصیت‌ها و چهره‌ها تا این‌که هر کدام در یک بخشی کار سازنده‌یی را انجام بدهند تا وضعیت بهبود پیدا کند. اما فعلاً هیچ روزنۀ روشنی دیده نمی‌شود.
|
| Afghanistan.ru |
ارسال اين صفحه به دوستتان
برای چاپ
|
|
|
|
