|
|
| مصاحبه/ |
رییس دیدهبان شفافیت افغانستان: میزان رشوه از دو میلیارد دالر به سه میلیارد دالر افزایش یافته است
/24.5.2017
یادداشت: فساد در کنار تروریسم و هراسافگنی بزرگترین چالش در برابر دولت و مردم افغانستان است. افغانستان سالها در ردههای نخست فاسدترین کشورهای جهان قرار دارد. بخش کلان کمکهای خارجی برای بازسازی و توسعۀ زیربناهای افغانستان حیف و میل شده و میشود. پول سربازان ارتش و پولیس افغانستان در جیب شماری از افراد فاسد - که عمدتاً مقامات بلندپایه هستند- میرود. فساد اعتماد جامعۀ جهانی بر حکومت افغانستان را به شدت خدشهدار ساخته است. تاجاییکه کمککنندهگان خارجی خود از پروژههای خویش در افغانستان نظارت و بازرسی میکنند. هرچند دولت افغانستان اتهامات متقابلی را بر نهادهای بینالمللی وارد میکند.
حکومت وحدت ملی افغانستان مدعی است که در راستای مبارزه با فساد دستآوردهایی داشته است. در خصوص ادعاهای حکومت و واقعیت نهادها در زمینۀ شفافیت و حسابدهی مصاحبهیی را با محمد اکرام افضلی رییس دیدهبان شفافیت افغانستان انجام دادهایم.
دیدبان شفافیت افغانستان یک سازمان غیردولتی است که در راستای مبارزه با فساد، ایجاد پاسخگویی و حسابدهی کار میکند. دیدهبان شفافیت با راهاندازی برنامههای تحقیقاتی در خصوص فساد در افغانستان کارهایی انجام داده است.
افغانستان.رو: سپاس آقای افضلی. به عنوان سوال آغازین، نهادهای دولتی افغانستان از لحاظ شفافیت و حسابدهی در چه وضعیتی قرار دارند؟
فساد مثل گذشته ادامه دارد. دولت افغانستان به خاطر مهارکردن فساد تا حالا اقداماتی را که اعتماد و قناعت ما را حاصل کند، روی دست نگرفته است. ظاهراً اقدماتی انجام شده است، اما کافی نبود و موثریتاش ثابت نگردیده است.
ادارات دولتی در بخش شفافیت مشکلات جدی دارند. در بخشهای مختلف چنان که لازم است که باید اسناد و قراردادها به نشر برسد و مردم در جریان کارکرد دولت و تطبیق پروژهها از طریق حکومت و سکتور خصوصی قرار گیرند، نمیگیرند. اطلاعات در خصوص چگونگی پروژهها در اختیار مردم قرار نمیگیرد. در ادارهها فرهنگ محرمیت حاکم است و وقتی مردم به منظور گرفتن اطلاعات مراجعه میکنند، با آنها همکاری صورت نمیگیرد. فرهنگ حسابدهی و شفافیت با وضعیت فعلی ادارههای دولتی افغانستان فاصلۀ طولانی دارد.
افغانستان.رو: مقامهای حکومتی مدعی هستند که در راستای مبارزه با فساد دستآوردهایی داشتهاند و وضعیت به مراتب نسبت به حکومت گذشته بهبود یافته است. آیا وضعیت فساد در حکومت وحدت ملی بهتر از حکومت گذشته است؟
این مشکل است که نتیجهگیری کنیم که وضعیت نسبت به گذشته خوب و یا بد شده است. اما سروییی که ما انجام دادیم و رشوتی که مردم به صورت پنهانی به مقامات دولتی از جمله نهادهای عدلی و قضایی، پولیس و شهرداری میپردازند، نشان میدهد که سطح رشوت بالا رفته است. سروی ما نشان میدهد که میزان رشوت از دو میلیارد دالر تقریباً به سه میلیارد دالر افزایش یافته است. به باور مردم وضعیت فساد در افغانستان بدتر شده است. علی رغم این سروی، تغییراتی در ردههای بالایی به وجود آمده است. اما دشوار است که تأثیر آن را ثابت نماییم.
افغانستان.رو: رییسجمهوری اداراتی را در راستای ایجاد شفافیت و مبارزه با فساد ایجاد کرده است. کمیسیون تدارکات ملی در ارگ در همین راستا فعالیت میکند. ارزیابی شما از کار این کمیته چیست؟
کمیسیون تدارکات ملی و ادارۀ تدارکات ملی توانستهاند نظارات بیرونی را روی پروسۀ تدارکات ایجاد کنند. اما چند مشکل عمده وجود دارد: یکی اینکه اصلاحات لازم در واحدهای تدارکاتی نهادهای دولتی به میان نیامده است. از طرف دیگر، تدارکات ملی بخشی از تدارکات را پیش میبرد. بخش زیاد مسایل تدراکاتی از سوی واحدهای تدارکاتی به پیش برده میشود. بنابراین، تمام پروسۀ تدارکات از سوی ادارۀ تدارکات ملی و کمیسیون تدارکات ملی به پیش نمیرود. چون اصلاحات سرتاسری در واحدهای تدارکاتی ادارات به میان نیامده است، بنابراین هنوزهم در بخش تدارکات فساد جدی و گسترده ادامه دارد.
با وجود این که نظارت بیرونی کمیسون تدارکات میتواند ما را در کاهش فساد کمک کند، اما شفافیت لازم در کار آنها وجود نداشته است.
اما کمیسیون تدارکات به ادارۀ شفافیت افغانستان اطمینان دادهاند که روی دیتابیسی کار میکنند تا داوطلبیها و معیارهای آن را مشخص سازند. همچنان معیارهای برندۀ پروژهها نیز در دیتابیس گنجانیده خواهد شد. در دیتابیس اسناد و مدارک قراردادها به نشر سپرده میشود.
با وجود ادعاها، شفافیتی که لازم است در کار کمیسیون تدارکات ملی به وجود نیامده است.
افغانستان.رو: برخی منتقدان از تمرکز قدرت و صلاحیتها در ارگ ریاست جمهوری شکایت میکنند و میگویند که رییس جمهوری کمیتهها و کمیسیونیهایی را در ارگ ایجاد کرده است که در نتیجۀ آن همۀ اختیارات از نهادهای دیگر گرفته شده است. آیا تمرکز صلاحیتها فساد است؟
جای شک نیست که تمرکزگرایی نسبت به گذشته افزایش یافته است. اما این قابل درک است. وقتی فساد بیشتر میشود، اعتماد بالای نهادها و سازمان کمتر میگردد. به همین دلیل به تمرکزگرایی بیشتر تمایل پیدا میشود. تمرکزگرایی از یک سو باعث فساد میشود و از جانب دیگر میتواند در کنترل فساد کمک کند.
من تا کنون اسناد و مدارکی را به دست نیاوردهام که نشان دهد با تمرکزگرایی در نهاد ریاست جمهوری فساد بیشتر شده باشد. شاید این ادعا درست باشد، اما ما ثابت کرده نمیتوانیم.
افغانستان.رو: بازرس ویژۀ امریکا به تکرار در گزارشهای خویش از فساد گسترده در نهادهای امنیتی افغانستان سخن زده است. آیا گزارشهای سیگار در خصوص فساد در نهادهای امنیتی واقعیت دارد؟
پیش از آنکه سیگار در خصوص فساد در نهادهای امنیتی گزارش بدهد، دیدهبان شفافیت افغانستان با نشر گزارشهایی از فساد گسترده در نهادهای امنیتی سخن زده بود. ما با آنچه سیگار نشر کرده است، درک مشابه داریم. موارد بسیار مهمی را سیگار به نشر سپرده است. نیاز است که حکومت افغانستان در مورد مسایلی که سیگار نشر کرده اقدامات لازم انجام دهد.
افغانستان.رو: پیامدهای فساد در صفوف نیروهای امنیتی و نهادهای امنیتی چه بوده است؟
مردم افغانستان هر روز با کشته و زخمیشدن سربازان و غیرنظامیان قیمت فساد در نیروهای امنیتی را میپردازند. فساد در نهادهای امنیتی بیباوری میان مردم را بیشتر کرده است. همچنان، ما شاهد هستیم مناطق زیادی از کنترل دولت خارج میشود و سلطۀ مخالفان مسلح بر جغرافیای افغانستان افزایش مییابد. این یک خبر خوش به مردم و دولت افغانستان نیست.
افغانستان.رو: فساد در نیروهای امنیتی در چه سطوحی وجود دارد؟
اگر حمایت افراد بلندرتبه وجود نداشته باشد، فساد با این گستردهگی امکان ندارد. ادامۀ فساد ناشی از دستداشتن مقامات بلندرتبۀ نهادهای امنیتی میباشد. فساد در ردههای میانه و بالای نهادهای امنیتی وجود دارد. برخی حلقات سیاسی در داخل و بیرون حکومت از شبکههای فساد در درون نهادهای امنیتی حمایت میکنند. به دلیل حمایت سیاسی، حکومت هم نتوانسته است این گروهها را مهار سازد.
افغانستان.رو: رییسجمهور پیشین به تکرار عنوان میکرد که حکومت افغانستان به تنهایی در فساد دست ندارد. بل نهادهای بینالمللی و کمک کنندهگان خارجی نیز در فساد نقش برجسته دارند. شما به عنوان مسوول یک نهاد نظارتکننده، نقش نهادها و سازمانهای بین المللی را در فساد چگونه میبینید؟
جایی که پول و قدرت است، آنجا فساد است. فساد نهادهای بینالمللی و کمک کنندهگان خارجی در نهادهای امنیتی و دیگر بخشها قابل انکار نیست. اما نهادهای بینالمللی به خصوص سیگار به خاطر کاهش و از بین بردن فساد، نظارت جدی را در بخشهای مختلف انجام داده اند. در نتیجۀ تلاشهای آنان افرادی مجازات شدند و شماری دستگیر گردیدند. حکومت افغانستان پیوسته تلاش کرده بار ملامتی را به دوش خارجیها و کمککنندهگان بینالمللی بیاندازد. این کار ما را در زمینۀ مبارزه با فساد کمک نمیکند. حکومت برای جلوگیری از فساد کارهای عملی انجام نداده است. درحالی که فساد در حال گسترش است. میزان پرداخت رشوت مردم به نهادهای دولتی مخصوصاً در سطوح پایین افزایش یافته است.
افغانستان.رو: سازمان شفافیت بینالمللی افغانستان را از ردههای نخست فاسدترین کشورهای جهان بیرون کرد و به ردۀ هشتم قرار داد. این رده بندی به باور شما نادرست است؟
تفاوت چشمگیری در این ردهبندی به وجود نیامده است. این ردهبندی بر اساس درک مردم صورت گرفته است. حقایق و تجارت مردم را به نمایش نمیگذارد. اگر ده تا بیست رده تفاوت به وجود میآمد، ما میتوانستیم بگوییم که ردهبندی تغییر کرده و سطح فساد در افغانستان کاهش یافته است. در ردهبندی فعلی، چهار امتیاز افغانستان نسبت به گذشته بهتر شده است. این تغییر قابل ملاحظه و چشمگیر نیست.
افغانستان.رو: حکومت در راستای مبارزه با فساد ادارههای متعددی را ساخته است. ظاهراً تکثر و تعدد ادارهها چالش تازهیی را در امر مبارزه با فساد به وجود آورده است. باور شما در این زمینه چیست؟
باوجود اینکه در زمینۀ مبارزه با فساد نهادهای متعدد داریم که دارای تورم تشکیلاتی هم هستند، اما هیچ ادارۀ مستقلی که بتواند با فساد مبارزه کند و از حمایت سیاسی- نه از مداخله سیاسی- برخوردار باشد، نداریم. سردرگمی میان ادارههای مسوول سبب شده است که مبارزه با فساد نتیجه ندهد. این مسأله اعتماد مردم را بالای حکومت کمتر ساخته است.
ظاهراً وضعیت طوری است که ارادهیی در راستای مبارزه با فساد اداری در نهادهای دولتی افغانستان وجود ندارد.
افغانستان.رو: با توجه به وضعیت کنونی، آینده نهادهای دولتی را در زمینۀ شفافیت و حسابدهی چگونه پیشبینی میکنید؟
در حال حاضر نهادهای حکومتی به چالش بسیار بزرگ مواجه هستند. اما نوید خوب این است که حکومت افغانستان به سازمان حکومتداری شفاف ملحق شده است. ما امیدوار هستیم که حکومت چنانچه وعده سپرده بود که معیارهای حکومت داری خوب را عملی میکند، در این زمینه اقدامات عملی بردارد.
امیدواریم حکومت با جامعۀ مدنی مشترک کار بکند و یک پلان ملی که تمام موارد مبارزه با فساد و حکومت داری باز و شفاف به وجود آید تا تمام ادارهها مسوولیت خویش را در راستای از بین بردن فساد ایفا کنند تا نهادهای حکومتی پاسخگو و شفاف باشند.
|
| Afghanistan.ru |
ارسال اين صفحه به دوستتان
برای چاپ
|
|
|
|
