|
|
| صفحه اول/ |
دلایل مخالفت روزافزون با پیمان امنیتی کابل- واشنگتن
/26.11.2017
نویسنده: آنیتا احمدی
سه چهار سال پیش، شمار نمایندگانی‌که با امضای پیمان امنیتی و استراتژیک با ایالات متحده امریکا مخالفت میکردند؛ به تعداد انگشتان دست هم نمی‌رسید. اکثریت اعضای مجلس، معتقد بودند که پیمان امنیتی با ایالات متحده، صلح و ثبات در افغانستان را تضمین کرده و اقتصاد ورشکسته و متکی به کمک‌های جهانی را احیا خواهد نمود و این کشور را از تجاوز و مداخلۀ همسایه‌ها مصون نگه‌داشته و نظام سیاسی- اجتماعی را سمت‌وسوی تازه خواهد بخشید.
اکثریت اعضای لویه جرگۀ عنعنوی نیز بر بنیاد همین پیشفرضها و خوش‌بینی‌ها، به مفاد پیمان امنیتی کابل- واشنگتن مهر تأیید گذاشته و از پیامدها و تبعات امضای این معاهده چشم‌پوشی کردند. مردم علی‌رغم تجربۀ یک‌دهه و اندی حضور امریکا، امیدوار بودند که فصلی تازه در زنده‌گی آن‌ها گشوده شود و به جنگ و ناملایمتی‌های تحمیلی نقطۀ پاین گذاشته شود. اما دیری نگذشت که همۀ امیدها و توقعات نماینده‌گان مردم در شورای ملی و شهروندان افغانستان، به یأس مبدل گشت.
دلایل افزایش مخالفت با پیمان امنیتی
ایالات متحدۀ امریکا در پیمان امنیتی و استراتژیک به تأمین صلح و ثبات در افغانستان متعهد شده بود. اما پس از امضای پیمان امنیتی، دامنۀ جنگ و خشونت‌ها به‌گونۀ چشمگیری افزایش یافت. ساحۀ نفوذ و سیطرۀ طالبان و دیگر گروههای شبه‌نظامی بر جغرافیای افغانستان گسترش یافت. بر بنیاد آمارهای نهادهای بین‌المللی، دست‌کم 50 درصدِ جغرافیای افغانستان از کنترل دولت خارج است.
از سوی دیگر، تلفات نیروهای امنیتی افغانستان به‌گونۀ ترسناکی افزایش یافته است. منابع آگاه می‌گویند که به‌طور میانگین هر هفته دست‌کم 70 تا 80 تن از نیروهای امنیتی افغانستان در نبردهای سنگین در سراسر کشور جان می‌بازند. تلفات تکان‌دهندۀ سربازان افغان در جنگ با طالبان و دیگر گروههای مخالف مسلح، نگرانی‌های زیادی را به وجود آورده است.
بر بنیاد مفاد پیمان امنیتی و استراتژیک کابل- واشنگتن، ایالات متحدۀ امریکا به تشویق و ترغیب کشورهای منطقه به ویژه پاکستان به همکاری در زمینۀ تأمین صلح و ثبات در افغانستان تعهد نموده بود. پژوهشگران مسایل منطقه معتقد هستند که ایالات متحده با توجه به کمک‌ها و همکاری‌هایی که با اسلام‌آباد داشته است، توانایی تغییر ذهنیت پاکستان و کسب حمایت این کشور را در پروسۀ صلح افغانستان دارد. اما با گذشت چند سالی از امضای پیمان امنیتی، واشنگتن کوچکترین گامی در راستای کسب حمایت کشورهای منطقه به ویژه پاکستان بر نداشته است.
اسلام‌آباد نه‌تنها در زمینۀ آغاز گفتوگوهای صلحِ افغانستان کمک نکرده؛ بل‌که به‌گونۀ مستقیم افغانستان را مورد تجاوز قرار داده و حاکمیت ملی این کشور را نقض کرده است.
پس از امضای پیمان امنیتی، نیروهای وابسته به ارتش پاکستان هر ازگاهی در مناطق سرحدی خاک افغانستان را آماج حملات توپ‌خانه‌یی و موشکی قرار می‌دهند. این درحالی است که ایالات متحده امریکا تعهد سپرده بود در صورتی‌که افغانستان مورد تجاوز بیرونی قرار گیرند، در کنار این کشور می‌ایستد. وقتی نمایندگان مردم و شهروندان از نیروهای ناتو در افغانستان در پیوند به تجاوز آشکار پاکستان به خاک افغانستان طالب همکاری و کمک شدند، آنان با صراحت گفتند که این یک بحث داخلی افغانستان است و ارتباطی به آن‌ها نمیگیرد.
یکی از عمدهترین دلایل امضای پیمان، کمک چند میلیارد دالری ایالات متحده امریکا از نیروهای امنیتی افغانستان بود. اما این کمک‌ها تأثیری در ختم جنگ و پیروزی ارتش افغانستان در مبارزه با هراس‌افگنی و چیرهگی بر طالبان نداشته است. متأسفانه بخش قابل توجهی از تجهیزات و ابزار آلات نیروهای افغانستان به دست طالبان و سایر گروههای مخالف مسلح افتیده است. نیروهای امریکایی و ناتو تعهد کرده بودند که با امضای پیمان قاعدۀ جنگ عوض می‌شود، اما بر عکس اوضاع امنیتی به‌گونۀ روز افزون رو به بحران نهاده است.
عدم اجرای مواد توافق‌نامۀ استراتژیک و پیمان امنیتی، سبب شده است که نماینده‌گان مجلس خواهان تجدید نظر و بازبینی در این پیمان شوند. در روزهای پسین، برخی از نماینده‌گان با صراحت اعلام کردند که پیمان امنیتی کابل- واشنگتن به هیچ دردی نخورده است. البته نخستین‌بار نیست که نمایندگان افغانستان خواهان تجدیدنظر و بازبینی در پیمان امنیتی و استراتژیک با ایالات متحده امریکا میشوند. در دو سال گذشته به تکرار نمایندگان افغانستان از عدم تعهد مفاد پیمان ابراز ناخرسندی کرده‌اند.
پیمان امنیتی و رابطۀ کابل با کشورهای منطقه
پس از امضای پیمان امنیتی و استراتژیک کابل با واشنگتن، رابطۀ افغانستان با کشورهای منطقه به طور قابل توجهی به سردی گراییده است. کشورهای منطقه در سال 2001 از حضور نیروهای حافظ صلح، ناتو و ایالات متحده در افغانستان به هدف ریشهکنسازی تروریسم و هراس‌افگنی استقبال و حمایت کردند. اما این کشورها با گذشت زمان به این نتیجه رسیدهاند که ایالات متحده امریکا و ناتو در پی طولانیسازی و تداوم جنگ در افغانستان و حضور طولانی و درازمدت در این کشور هستند. پیمان امنیتی و استراتژیک امریکا با افغانستان، حضور درازمدت نیروهای ناتو و امریکا را در افغانستان تضمین کرده است.
رییس‌جمهور پیشین افغانستان با درک حساسیت کشورهای منطقه علی‌رغم تأیید لویه جرگۀ سنتی از امضای پیمان امنیتی خودداری کرد. چون روسیه، ایران، چین و حتا پاکستان مخالف امضای پیمان کابل- واشنگتن و در نتیجۀ آن وجود پایگاه‌های متعدد امریکا در خاک افغانستان بودند.
اما حکومت وحدت ملی، پس از روی کارآمدن‌اش، بیدرنگ پیمان را امضا کرد و صف خویش را در مناسبات بین‌المللی روشن ساخت. رهبران حکومت وحدت ملی می‌پنداشتند- و یا می‌پندارند- که با اتکا به ایالات متحده، هم جنگ با هراس‌افگنی را پیش خواهند برد؛ هم نهادهای دولتی را خواهند ساخت و هم اقتصاد درهم شکستۀ میراث حامد کرزی را احیا خواهند کرد و هم بی‌نیاز از کشورهای منطقه، به صلح و ثبات دست خواهند یافت.
این دیدگاه خوش‌بینانه سبب گشت که رهبران تازه روی کارآمدۀ افغانستان، از جان و دل به روابط خویش با ایالات متحدۀ امریکا مایه بگذارند. یک‌جانبه‌نگری افغانستان به مناسبات حاکم در روابط بین‌المللی، جنگ افغانستان را وارد فاز جدید ساخته است. دولت افغانستان نقش کشورهای منطقه به ویژه روسیه، چین و ایران را در زمینۀ صلح و ثبات در این کشور نادیده انگاشته است. این درحالی است که نفوذ و جایگاه کشورهای منطقه هم به دلیل نزدیکی جغرافیایی و هم به دلایل متعدد دیگر، به طرز روز افزونی در افغانستان فزونی می‌یابد.
کشورهای منطقه به مراتب نقش برجسته و تعیین‌کننده‌تر از امریکا و کشورهای غربی در پروسۀ صلح و بازگردانیدن آرامش و ثبات در افغانستان دارند. اما کابل به هر دلیلی این تعیینکنندهگی را نادیده و دست‌کم گرفته است. به همین دلیل است که همه‌روزه اوضاع پیچیدهتر و بغرنجتر می‌شود.
حامد کرزی فرصتهای زیادی را از افغانستان گرفته است. اما او اهمیت کشورهای منطقه را درک میکرد. سیاست او در زمینۀ روابط خارجی و توازن در مناسبات بین‌المللی، تحسینبرانگیز بوده است. کشورهای چین، روسیه و ایران هم به لحاظ اقتصادی و هم به لحاظ نظامی و جنگی توان دستگیری و حمایت جدی از افغانستان را دارند. منافع ملی افغانستان میطلبد که این کشورها دست‌کم گرفته نشوند. کشورهای منطقه می‌توانند در فرایند صلح و مذاکره با طالبان، کمک و همکاری در بازسازی و نوسازی افغانستان و همچنان قطع مداخلات پاکستان در مسایل افغانستان همکاری مؤثر و سازنده داشته باشند. بدون کمک و همکاری کشورهای پیرامون، امکان ختم جنگ و دستیابی به صلح و ثبات وجود ندارد.
|
| فارسی.رو |
ارسال اين صفحه به دوستتان
برای چاپ
|
|
|
|
