|
|
| صفحه اول/ |
آیا عربستان از طالبان روی گردانده است؟
/14.7.2018
نویسنده: میرویس قادری
کنفرانس بین‌المللی علمای جهان اسلام پیرامون صلح افغانستان به روزهای سه شنبه و چهارشنبه در شهرهای جده و مکۀعربستان سعودی برگزار گردید. در این کنفرانس، بیشتر از 100 عالم دینی از کشورهای اسلامی شرکت ورزیده و خواهانختم جنگ و برقراری صلح در افغانستان شدند.
علمای جهان اسلام در پایان نشست دو روزۀ شان با نشر قطعنامه‌یی خواهان گفت‌وگوی مستقیم دولت افغانستان با طالبانو آتش‌بس دو جانبه شدند و تأکید کردند که جنگ جاری و خونریزی مسلمانان توجیه شرعی و دینی ندارد. علمای جهاناسلام، خواستار ایستادگی و مقاومت در برابر جریان‌هایی شدند که از دین چهرۀ خشن و خونین ارایه می‌کنند.
نشست بین‌المللی علمای جهان اسلام به ابتکار سازمان کنفرانس‌های اسلامی برگزار شده و بازتاب گسترده جهاني داشتهاست. سازمان کنفرانس‌های اسلامی، از گروه طالبان نیز برای شرکت در این نشست دعوت به عمل آورده بود. اما طالبان درنشست علمای جهان اسلام اشتراک نکردند.
نشست علمای جهان اسلام، از جهات مختلف حایز اهمیت است. جنگ جاری طالبان با پشتوانۀ دینی و مذهبی صورتمی‌گیرد. طالبان مدعی دفاع از اسلام و برپایی امارت اسلامی در افغانستان هستند. دولت افغانستان از یک سال بدین‌سوتلاش ورزیده که ابزار دین و مذهب را از اختیار طالبان بیرون کند و به طلاب مدارس و بدنۀ طالبان تفهمیم نماید که جنگآن‌ها هیچ پشتوانۀ دینی ندارد و آنچه طالبان مرتکب می‌شوند، خلاف شرع و نصوص دینی است. مشروعیت‌زدایی از گروهطالبان عمده‌ترین هدف برگزاری چنین نشست‌هایی بوده است. بربنیاد آنچه منافع گفته‌اند، نشست بین‌المللی علمای جهاناسلام گامی جدی در راستای تضعیف پشتوانۀ مذهبی- شرعی گروه‌های جنگجو در افغانستان بوده است. در این نشست،علمای مهم از سراسر جهان اسلام شرکت ورزیده بودند و خواهان توقف کشتار و خونریزی در افغانستان شدند. به گروه‌هایجنگجو دشوار است که در برابر پیام یکپارچۀ دانشمندان مسلمان با بی‌تفاوتی برخورد کنند.
نشست علمای جهان اسلام در پیوند به صلح در افغانستان به میزبانی عربستان سعودی برگزار شد. عربستان سال‌ها بهحمایت سیاسی، نظامی، فکری و مالی از گروه طالبان متهم بوده است. عربستان از معدود کشورهایی بود که رژیم طالبان رابه رسمیت شناخت. حمایت ایدیولوژیک و فکری عربستان از گروه‌های جنگجو بزرگترین پشتوانه به آن‌ها بوده است. عربستانمرکز جهان اسلام محسوب می‌شود و مسلمانان جایگاه ویژه‌یی به نقش این کشور در تحولات جهانی قایل هستند. ریاض بهحمایت از گروه طالبان در سطح جهانی لابی کرده است. بر بنیاد اطلاعات، عربستان سعودی سال‌ها به عنوان رابط میانطالبان و ایالات متحده امریکا عمل کرده و همواره در نشست‌های بین‌المللی به حمایت از طالبان سخن زده است.
دستگاه اطلاعاتی عربستان سعودی، جریان‌های مخالف طالبان را در افغانستان، وابسته به ایران، شیعه، سکولار و بی‌باوربه ارزش‌های دینی و اسلامی معرفی کرده است. درحالی‌که جریان‌های مخالف طالبان در گذشته – به ویژه در دورۀ جهاد- ازروابط خوبی با عربستان برخوردار بوده‌اند.
عربستان سعودی سال‌ها پاکستان را به خاطر حمایت از طالبان، پشتوانۀ مالی و سیاسی کرده است. اسلام‌آباد سالانه یکرقم درشت را از ریاض به خاطر کمک به طالبان دریافت می‌کرد. اما حالا عربستان سعودی میزبان نشستی بوده که درراستای سلب مشروعیت دینی طالبان و انزوای پاکستان برگزار شده است. در نشست بین‌المللی علمای جهان اسلام، فقط یکنفر از پاکستان شرکت ورزیده بود. تلاش سازمان کفرانس اسلامی و هیأت افغانستان همواره این بوده که پای شمار بیشتریاز علمای پاکستان را به نشست علما بکشانند. اما پاکستانی‌ها به خوبی از تبعات چنین نشست‌هایی آگاهی دارند. به همیندلیل، با بی‌رغبتی به نشست علما می‌نگرند و تلاش می‌ورزند چنین کنفرانس‌هایی را کم اهمیت جلوه دهند. برعکس نقشدانشمندان مسلمان دیگر کشورها در نشست‌های پسین پیرامون صلح افغانستان برجسته بوده است. علمای عربستانسعودی در نشست جاکارتا نیز حضور موثر داشتند.
اقدامات اخیر عربستان سعودی نشان می‌دهد که این کشور از طالبان روی گردان شده است. عربستان سعودی در برخورد بامنطقه و جهان سیاست تازه‌یی را روی دست گرفته است. ولیعهد جوان این کشور تلاش میورزد که به جای حمایت ازگروه‌های تکفیری- سلفی و وهابی روی جریان‌های معتدل سرمایه‌گذاری نمایند. ولیعهد سعودی در داخل عربستان نیزگام‌هایی را برداشته است که پیشتر غیرقابل تصور محسوب می‌شد. برداشتن مقررات سخت‌گیرانه از مقابل زنان (ورود زنانبه ورزشگاه‌ها، رانندگی زنان و فعالیت سینماها) بخشی از اقدامات او بوده است. تغییر طرز تفکر رهبری عربستان سعودی،امیدها را برای تضعیف اسلام رادیکال و خشک افزایش بخشیده است.
عربستان سعودی از روابط طالبان با کشورهای قطر و ایران به خوبی آگاه است. ایران و قطر دو رقیب و حتا دشمن عربستاندر منطقه میباشد. قطر به طالبان پناه‌گاه سیاسی فراهم کرده و ایران نیز تماس‌هایی با طالبان برقرار کرده است.
با این حال، تغییر موقف عربستان دربارۀ طالبان، احتمالاً گامی در راستای کلیدخوردن پروسۀ صلح افغانستان محسوبمی‌شود. عربستان از نفوذ بالایی در پاکستان و صفوف نیروهای طالبان برخوردار است و می‌تواند زمینۀ گفت‌وگوهای مستقیمصلح را فراهم سازد.
همچنان، عربستان بر بسیاری از کشورهای خلیج نفوذ دارد. کشورهای خلیج زمینۀ فعالیت آزادانۀ طالبان را فراهمساخته‌اند. برخی از سران طالبان در این کشورها سرمایه‌گذاری و دادوستد تجاری دارند. اکثر نشست‌های پنهانی طالبان بامقامات دولت افغانستان در دبی برگزار می‌شود. طالبان با استفاده از پاسپورت‌های پاکستانی به نشست‌های دبی و دیگرکشورهای خلیج شرکت می‌کنند. عربستان می‌تواند جلوی فعالیت آزاد طالبان را در پیرامونش بگیرد.
اکثریت مدارس دینی پاکستان که در تربیه و آموزش صفوف طالبان نقش بارز دارند، روابط تاریخی با عربستان دارند.
تغییر موضع عربستان در نحوۀ مدیریت و فعالیت این مدارس نیز تأثیرگذار خواهد بود. در نهایت، تا این دم مرجع تمامجریان‌های سلفی- وهابی عربستان سعودی بوده است. تغییر نگاه این کشور به گروه‌های جنگجو، منجر به تضعیف شورشیانمستقر در پاکستان و افغانستان می‌شود و امیدها را برای شکل‌گیری مناسبات تازه در منطقه زنده می‌سازد.
|
| فارسی.رو |
ارسال اين صفحه به دوستتان
برای چاپ
|
|
|
|
