|
|
| صفحه اول/ |
چه‌کسی مذاکرات صلح را به چالش کشید؟
/14.5.2019
نویسنده: آنیتا احمدی
سه ماه پیش تقریباً اکثریت جریان‌ها و نخبگان سیاسی افغانستان بدین باور بودند که تا فرارسیدن تاریخ برگزاری انتخابات، گفت‌وگوهای صلح به نتیجه خواهد رسید و به منازعۀ طولانی با گروه طالبان نقطۀ پایان گذاشته خواهد شد. با وجود ناآگاهی مردم و فعالان سیاسی از روند مذاکرات، اکثریت با امیدواری و خوش‌بینی به گفت‌وگوهای صلح می‌نگریسند و باورمند بودند که صلح به‌زودی محقق خواهد شد. اما رفته‌رفته خوش‌بینی‌ها به‌یأس مبدل شده و با گذشت چندماهی مشخص گردیده است که منازعۀ 40 سالۀ افغانستان یک‌‌شبه حل نخواهد شد.
ششمین دور مذاکرات صلح امریکا با طالبان در قطر به نتیجه‌یی روشن نیانجامد. دو طرف روی مسودۀ موافقت‌نامه به توافق نسبی رسیده‌اند. اما تعیین تاریخ خروج نیروهای امریکایی، مذاکرات را به بن بست کشانده است. ایالات متحده امریکا تعیین تاریخ خروج را به پس از توافق صلح واگذار می‌کند. اما طالبان خواستار روشن شدن جدول زمانی خروج نیروهای خارجی پیش از امضای موافقتنامۀ صلح هستند. ایالات متحده امریکا با طالبان دیر یا زود به توافق خواهد رسید. اما مهمترین بخش مذاکرات صلح، گفت‌وگوی دولت اشرف غنی با طالبان است. در این بخش، نه تنها یک گام هم به پیش برداشته نشده است؛ بلکه عقب‌گرد مشاهده می‌شود.
لجاجت طالبان یا کارشکنی اشرف‌غنی
حکومت افغانستان مدعی است که هنوز هم در راستای برقراری صلح، قدم‌های اساسی برداشته نشده است. رهبری حکومت، «لجاجت طالبان» را عامل اصلی تداوم خشونت‌ها و ناکامی مذاکرات صلح می‌داند. رییس اجرایی حکومت در نشست شورای وزیران گفت که آنان در ماه رمضان آمادۀ آتش‌بس بودند؛ اما طالبان موافقه نکردند. حکومت عدم آماده‌گی طالبان را برای گفت‌وگوی مستقیم ، عامل اصلی در شکست گفت‌وگوها محسوب می‌کنند.
اما طرف‌های دیگر به شمول کشورهای منطقه، ایالات متحده امریکا و جریان‌های اپوزیسیونی، عامل اصلی شکست مذاکرات دوحه را تعلل و کارشکنی رییس‌جمهور غنی می‌دانند. واقعیت مسأله این است که اشرف‌غنی فرجام مذاکرات صلح را به معنای پایان دورۀ حاکمیت خویش می‌داند. از همین‌رو، تیم او به‌گونۀ سازمان‌یافته تلاش می‌ورزد که مذاکرات صلح تا 6 میزان سال جاری که تاریخ تدویر انتخابات ریاست‌جمهوری میباشد، به تأخیر افتد. اشرف‌غنی فکر می‌کند که نتیجۀ انتخابات به سود اوست و با خاطر جمع به سوی انتخابات می‌رود و پس از تدویر انتخابات، با آرامش خاطر و تجدید مشروعیت به مصاف مذاکره با طالبان خواهد رفت.
مخالفت تمام‌قد با نشست قطر
اشرف‌غنی، با تمام توان در مخالفت با مذاکرات صلح قطر عمل کرده است. او توانسته مذاکرات را به شکست مواجه کند. اشرف‌غنی به بهانههای مختلف خواستار تعویق گفت‌وگوهاست. نخست، با ترفندهای مختلف تلاش ورزید که نشست بین‌الافغانی قطر به بعد از لویه جرگه موکول شود. لویه جرگه مشورتی برگزار شد و اما از نشست دوحه خبری نیست. زلمی خلیل زاد تلاش دارد که گفت‌وگوهای بین‌الافغانی در دوحه انجام شود. اما اشرف‌غنی مایل نیست که در نشست قطر شرکت کند. زلمی خلیل‌زاد در سفر اخیرش به کابل در دیدار با اشرف‌غنی، خواستار اجماع سیاسی برای برپایی نشست قطر و معرفی هیأت مختصر در آن گفت‌وگوها شد. اما رییس‌جمهور غنی گفته است که ماه رمضان است و نشست دوحه باید پس از عید برگزار شود. همۀ کوشش‌ها در کابل متمرکز به خارج ساختن عنان کار از دست قطر میباشد. خلیل زاد به خوبی از وقت‌کشی اشرف غنی آگاه است. اما نماینده خاص امریکا و جمعی از سیاسیون تلاش می‌ورزند که نشست قطر تدویر شود. چون آبروی قطر در میان است. نشست قطر ادامۀ نشست بین الافغانی مسکو است و روس‌ها نیز با دورزدن مذاکرات قطر موافق نیستند.
قراردادن اروپا در برابر امریکا
با شکست نشست برنامه‌ریزی شدۀ بین‌الافغانی قطر، پیچیده‌گی‌ها در روند مذاکرات برجسته شد. اشرف‌غنی با شناخت دقیق از جامعۀ سیاسی امریکا، هرگز در برابر زلمی خلیل زاد نماینده امریکا تسلیم نخواهد شد. او به خوبی مناسبات حاکم در جامعۀ سیاسی امریکا را می‌داند. تجربۀ 40 سال زندگی در امریکا به او یاد داده است که واشنگتن قادر نیست یکجانبه خواست‌هایش را بر وی تحمیل کند. او از معاذیر، صلاحیت‌ها و محدودیت‌های رفیق دیرینه‌اش زلمی خلیل‌زاد نیز آگاه است. به همین دلیل، از هیچ ابزاری برای به چالش‌کشیدن برنامۀ صلح واشنگتن دریغ نکرده است. او حالا می‌کوشد از شکاف نسبی در روابط اروپا و امریکا بهره ببرد. آقای غنی تلاش دارد که اروپا را در برابر روند صلح ایالات متحده امریکا قرار دهد. نمایندگان امریکا در شروع مذاکرات صلح اعتنایی به کشورهای اروپایی نکردند. کشورهای اروپایی از جمله آلمان، فرانسه، انگلیس با نگرانی و هراس به مذاکرات نگاه می‌کردند. حتا ناتو نگران تصامیم عجولانه و خودسرانۀ امریکا بود. اما خلیل‌زاد با نشست‌هایی‌که در بروکسل، لندن و برلین داشت تا اندازه‌یی خاطر اروپایی‌ها را از توافق احتمالی جمع ساخت. اما آقای غنی با درخواست میزبانی ناروی، آلمان و برخی دیگر از کشورهای اروپایی از مذاکرات صلح، شک تازه‌یی را میان امریکا و اروپا به وجود آورده است. حکومت افغانستان تلاش دارد که به جای دوحه یکی از کشورهای اروپایی میزبان مذاکرات صلح باشد. تلاش کابل این است که پای اتحادیه اروپا را به مذاکرات بکشاند تا این کشورها جلو یکه‌تازی امریکا را بگیرند. اما کشورهای دخیل در پروسۀ صلح به‌خصوص امریکا، روسیه، پاکستان و ایران مخالف می‌باشند. اشرف‌غنی در لویه جرگه گفت که کشورهای اروپایی به ویژه جرمنی و ناروی، آمادۀ میزبانی مذاکرات صلح است.
در داخل، اشرف‌غنی بیشترین تلاش را برای برهم‌خوردن اجماع سیاسی دربارۀ صلح داشته است. در نتیجۀ اقدامات حکومت «شورای عالی مصالحه» ناکام شد و قشر سیاسی موفق به معرفی هیأت مذاکره‌کنندۀ صلح نگردید. اجماع قشر سیاسی درعین حال که یک فرصت به حکومت است، یک تهدید نیز محسوب می‌شود. وحدت قشر سیاسی سبب خواهد شد که مذاکرات به نتیجه برسد و نتیجۀ مذاکرات قطعاً به مزاق رژیم کنونی خوش نخواهد خورد. تهدید این است که حکومت با فشار نظامی جبهۀ اپوزیسیون مسلح و فشار سیاسی اپوزیسیون سیاسی، دوام نخواهد آورد.
اقدامات غنی موجب تقویت وجهۀ بین‌المللی طالبان شده است. در گذشته سه کشور امارات، قطر و ازبکستان آمادۀ میزبانی بودند، حالا با انفعال و سردرگمی در دستگاه دیپلماسی کابل، اکثر کشورها آمادۀ میزبانی از طالبان هستند.
|
| فارسی.رو |
ارسال اين صفحه به دوستتان
برای چاپ
|
|
|
|
