|
|
| صفحه اول/ |
آیا کابل به طالبان واگذار می‌شود؟
/16.7.2019
نویسنده: آنیتا احمدی
پس از نشست بین‌الافغانی قطر، گمانه‌زنی‌ها مبنی توافق نخستین طالبان و امریکا و در پی آن، امضای معاهدۀ صلح افزایش یافته است. ظاهراً ایالات متحده امریکا و طالبان، روی تاریخ خروج قوای خارجی، مبارزۀ مشترک با تروریزم، شروع مذاکرات رسمی بین‌الافغانی و آتش‌بس به توافق رسیده‌اند. با توجه به این، احتمال می‌رود طی روزهای آینده موافقت‌نامۀ صلح میان امریکا و طالبان به امضا برسد.
سازمان ملل متحد در همکاری با برخی کشورهای منطقه وجهان، چارچوب توافق صلح با طالبان را تدوین کرده که براساس آن، طالبان و امریکا، طالبان و حکومت و جامعۀ جهانی و گروه‌های سیاسی، به طور جداگانه توافق‌نامه‌هایی را به امضا می‌رسانند. منابع می‌گویند که مسودۀ چهار معاهدۀ جداگانه از سوی نمایندگی سازمان ملل متحد در کابل تهیه شده است.
طالبان که به عنوان یک گروه شورشی شناخته می‌شوند و در مواردی از سوی مقامات امریکایی به عنوان جریان تروریستی نام برده شده‌اند، اکنون زیر نام امارت اسلامی با طرف‌های درگیر توافق‌نامه امضا می‌کنند؛ یعنی در جایگاه یک دولت و نهاد رسمی سیاسی. نمایندگان طالبان در دوحه، در مذاکرات چند دوره‌یی صلح با احزاب و جریان‌های سیاسی و در آخرین مورد در نشست بین‌الافغانی قطر، از نشانی امارت اسلامی سخن زده و نمایندگی کرده‌اند. اما برعکس، اجازه نداده‌اند کسی از دولت افغانستان نمایندگی کند.
در نشست پسین دوحه، مقامات ارشد دولتی و چهره‌های بسیار نزدیک به رییس‌جمهوری از جمله نادر نادری، متین بیک و شهزاد اکبر شرکت داشتند؛ اما هرکدام دیدگاه‌ها و مواضع شخصی‌شان را مطرح کردند. برعکس طالبان با صراحت مواضع شورای کویته و رهبری تحریک خویش را ابراز داشتند. تا این جای کار، تمام نشست‌های صلح و مذاکرات چند دوره‌یی زلمی خلیل‌زاد و طالبان، به سود تحریک طالبان تمام شده است. آن‌ها با قاطعیت از مواضع و دیدگاه‌های‌شان دفاع کرده و حاضر به انعطاف‌پذیری و مدارا نشده‌اند. ایالات متحده امریکا هم که به هر قیمتی به دنبال توافق صلح است، باب میل طالبان عمل کرده و کمتر پیشنهاد طالبان را رد کرده است. طالبان باور دارند که اگر در نتیجۀ توافق صلح نیروهای خارجی افغانستان را ترک کنند، حاکمیت آنان بر کابل و قدرت سیاسی قطعی می‌شود. طالبان با اعتماد به نفس بیشتر مصمم هستند که بیشترین امتیاز را از مذاکرات صلح به دست آورند.
در گذشته کمتر کسی باور داشت که جامعۀ جهانی، رهبری سیاسی کشور را به طالبان واگذار کند. اما اظهارات پسین مقامات امریکایی نشان می‌دهد که آنان مخالف گرفتن قدرت و رهبری سیاسی توسط طالبان نیستند. باورها بر این است که طالبان به کمتر از گرفتن زعامت سیاسی در کابل قانع نیستند. اما واقعیت این است که تمامیت‌طلبی سیاسی از آدرس هر گروه و جریانی‌که باشد، منجر به درگیری و تصادم می‌شود. البته طالبان نگران یک درگیری تازه هم نیستند. آن‌ها برعکس جریان‌های مخالف، آمادگی کامل برای یک جنگ تازۀ سیاسی- نظامی دارند. طالبان هم پول هنگفت در اختیار دارند و هم از جنگ‌افزار کافی برخوردار هستند. اگر تحریک طالبان در ادامۀ راه متوجه شود که از طریق سیاسی قادر به برآورده‌سازی اهداف و برنامه‌هایش نیست، قطعاً باردیگر به خشونت و جنگ متوسل خواهد شد. چون فکر می‌کنند که دیگر گروهی که بتواند در برابر آن مقاومت کند، وجود ندارد.
این طرز تفکر طالبان، نگرانی رهبری دولت افغانستان را برانگیخته است. آنان هم اکنون سرگرم برنامه‌ریزی برای مقابله با طرح امریکا برای واگذاری قدرت به طالبان هستند. دولت افغانستان به این نتیجه رسیده است که ایالات متحده امریکا گرایش بیشتر به طالبان دارد و احتمالاً مهمترین خواست طالبان را که ایجاد حکومت موقت است، به اجرا در آورد. ایجاد حکومت موقت بزرگترین پیروزی به طالبان و بزرگترین شکست به نظام حاکم در کابل خواهد بود.
فعلاً دیدگاه غالب در حلقۀ سیاسی و مجمع دیپلوماتیک کابل این است که ایالات متحده امریکا به ایجاد حکومت موقت مصمم است. درحالی‌که کمتر از دو ماه به تاریخ تدویر انتخابات باقی مانده است، جامعۀ جهانی هیچ‌گونه همکاری در برگزاری انتخابات نکرده است. ایالات متحده امریکا و سازمان ملل متحد چند دوره انتخابات افغانستان را حمایت مالی کرده‌اند. اما اکنون از تمویل پروسه شانه خالی می‌کنند. این بدان معناست که امریکا طرح دیگری در سر دارد. اما برای کابل تدویر انتخابات همچون خط سرخ است. محمد اشرف‌غنی فکر می‌کند که تنها راه بقای او، تدویر انتخابات است. به همین دلیل، تمام منابع و امکانات خود را برای تدویر انتخابات بسیج کرده است. برعکس، دیگر نامزدان و احزاب سیاسی، علاقه‌یی به انتخابات ندارند. طالبان هم در تازه‌ترین موضع‌گیری‌شان از تدویر انتخابات هشدار داده‌اند. آنان گفته‌اند که تدویر انتخابات به معنای دوام جنگ و شکست مذاکرات صلح خواهد بود.
اولویت جامعۀ جهانی به ثمررساندن گفت‌وگوهای صلح است. اما برخی کشورهای منطقه و جهان، با دولت افغانستان همسو هستند. اتحادیۀ اروپا به خصوص آلمان و فرانسه، حامی روایت محمد اشرف‌غنی هستند. آنان در مذاکرات صلح فعال شده‌اند. احتمال می‌رود آلمان دور بعدی گفت‌وگوها را میزبانی کند. اتحادیۀ اورپا در تقابل با برنامه‌های امریکا قرار گرفته است. سفرای اتحادیۀ اروپا می‌گویند که برای آنان ارزش‌های دموکراتیک به ویژه آزادی بیان، حقوق زنان، جامعۀ مدنی و انتخابات بسیار مهم است. اما به باور آنان، امریکا باوری به این ارزش‌ها ندارد. به باور دیپلومات‌های اروپایی، احتمال زیاد وجود دارد که دست‌آوردهای مهم هژده سال در نتیجۀ توافق صلح از بی برود. در واقع، نوعی تقابل فکری میان متحدان سابق در افغانستان به میان آمده است. درحالی‌که پیش از این، اتحادیۀ اروپا همواره در مسیر برنامه‌های امریکا در افغانستان عمل کرده است.
در سطح منطقه، هند از اوضاع جاری مضطرب است. هندوستان هرگونه شراکت طالبان در قدرت را به معنای تسلط پاکستان در کابل قلمداد می‌کند. هند مخالفت خویش را مذاکرات جاری امریکا و طالبان پنهان نکرده است. آنان حتا آماده‌گی دارند که پروسۀ انتخابات را حمایت مالی کنند. هند از پروسۀ صلح رانده شده است. آنان باور دارند که پاکستان بیشترین سود را از توافق احتمالی صلح خواهند برد.
اما امریکا ذهنیت اکثر کشورها و جریان‌های داخلی را با خود دارد. آنان حاضر هستند که به خاطر به دست‌گرفتن طالبان، اشرف‌غنی و حلقۀ حاکم در کابل را قربانی سازند. اشرف غنی دیگر برای امریکا سود ندارد. او نه نیروی سیاسی - نظامی قوی در اختیار دارد و نه توانسته که اجماع سیاسی نسبی را شکل دهد. به همین دلیل، دیگر نمی‌تواند شریک و پارتینر واشنگتن در کابل باشد.
با توجه به وضعیت کنونی، احتمال تکرار سناریوی 2001 وجود دارد. در سال 2001 امریکا طالبان را شکست داد و گروه‌های رقیب آنان را به پیروزی رساند. اکنون، ورق باردیگر دور می‌خورد و طالبان به قدرت می‌رسند و احتمال می‌رود، گروه‌های رقیب منزوی و تجرید شوند؛ گروه‌هایی‌که دیگر توان مقابله با تهدیدها و مقاومت تازه را از دست داده‌اند. طالبان در پی انتقام‌گیری هستند. آنان بیست سال برای چنین روزی مبارزه و ایستادگی کرده‌اند. به نظر نمی‌رسند از این شانس تاریخی به سادگی بگذرند.
|
| فارسی.رو |
ارسال اين صفحه به دوستتان
برای چاپ
|
|
|
|
