|
|
| صفحه اول/ |
پیامدهای سنگین بحران سیاسی در کابل
/22.3.2020
نویسنده: میرویس قادری
اتفاق نادری در تاریخ معاصر افغانستان به وقوع پیوست: دو رییس‌جمهور در یک پایتخت. محمد اشرف‌غنی و عبدالله عبدالله همزمان سوگند ریاست‌جمهوری خوردند. مذاکرات یک‌هفته‌یی دو تیم با پادرمیانی نماینده ویژۀ امریکا برای صلح افغانستان ناکام شد و دوطرف از مواضع‌شان کوتاه نیامدند و مراسم تحلیف برپا داشتند.
یک روز پستر از مراسم تحلیف، محمد اشرف‌غنی در فرمانی ریاست اجراییه را لغو کرد. داکتر عبدالله در واکنش خود را رییس‌جمهور دولت همه شمول اعلام کرد و گفت که فرامین و احکام اشرف‌غنی فاقد اعتبار است.
اجرای دو مراسم تحلیف و ادعای ریاست‌جمهوری، جامعۀ افغانستان را به دو قطب متضاد تبدیل کرده. تضادهای قومی و گروهی را بالا برده و کشیده‌گی‌های اجتماعی را عمیق‌تر گردانیده است. دو طرف از تمام توان برای تضعیف، تجرید و به حاشیه‌راندن همدیگر استفاده می‌کنند. تلاش‌های دیپلومات‌های امریکایی و سازمان ملل برای تفاهم میان دوتیم ناکام بوده است. اگر مذاکرات جاری به شکست انجامد و وضعیت حاکم ادامه یابد، شاهد چند اتفاق خواهیم بود.
درگیری نظامی
احتمال زیاد می‌رود که منازعۀ سیاسی در کابل به‌درگیری نظامی میان دوطرف بینجامد. دوطرف در حال آماده‌باش هستند. نیروهای ویژۀ امنیتی با گارد امنیتی کاخ سپیدار درگیری‌هایی هم داشته‌اند. احتمال درگیری در صدارت عظمی نیز وجود دارد. جایی‌که دفتر عنایت‌الله بابر فرهمند معاون عبدالله است. صدارت عظمی، دفتر معاون نخست ریاست‌جمهوری است. پیشتر جنرال دوستم در آنجا به سر می‌برد. حالا تیم اشرف غنی تلاش دارد که امرالله صالح را به دفتر صدارت جابجا سازد. اما مقاومت نیروهای وابسته به جنرال دوستم مانع این کار شده‌اند. امرالله صالح برخلاف معمول فعلا در ارگ ریاست‌جمهوری است. اگر تیم ریاست‌جمهوری بکوشد که دفاتر عبدالله عبدالله و معاونین‌اش را تسخیر کند، احتمال زیاد وجود دارد که با مقاومت نظامی روبرو شود و قضیه به جنگ مسلحانه بکشد. فضل احمدمعنوی از نزدیکان داکتر عبدالله گفت که قصر سپیدار مقر دولت همه شمول است و دست زدن به آن گوگرد زدن به انبار باروت خواهد بود.
فروپاشی نیروهای امنیتی
رهبری نیروهای امنیتی یک دست وابسته به اشرف غنی است. گزارش‌هایی از مداخله و نفوذ آنها به سود اشرف غنی در جریان پروسۀ انتخابات وجود داشت. حتا نیروهای ویژۀ امنیتی، قفل‌های مراکز حساس انتخاباتی را در دفتر مرکزی کمیسیون انتخابات شکستاندند. اردوگاه عبدالله عبدالله نگران است که اشرف‌غنی با استفاده از نیروهای امنیتی به تصفیۀ دفاتر و نهادهای مربوط آنها، سرکوب اعتراضات مدنی و جلوگیری از تسخیر ولایت‌ها بپردازند. اگر نیروهای امنیتی در منازعات سیاسی مداخله نکنند، شانس غلبۀ عبدالله عبدالله در برابر اشرف‌غنی بالاست. طبق قانون نیروهای امنیتی حق مداخله در مسایل سیاسی را ندارند. اما اکنون اشرف‌غنی خود را رییس‌جمهور برخاسته از قانون اساسی می‌داند و نیروهای امنیتی را مکلف به تنفیذ قانون و حراست از نهادهای دولتی می‌سازد.
اگر نیروهای امنیتی به هدف سرکوب و به زیرکشیدن یکی از تیم‌های سیاسی و انتخاباتی کار گرفته شود، احتمال زیاد وجود دارد که صف‌آرایی‌هایی در میان این نیروها شکل گیرد. ارتش و نیروهای امنیتی افغانستان متشکل از اقوام و گروه‌های اجتماعی متکثر هستند. سوءاستفاده از نیروهای امنیتی، قطعاً اهداف نیروها را عوض خواهد کرد و آنها را از مسیر منحرف خواهد ساخت.
ظاهراً مقامات امریکایی بیشتر از هر چیز دیگری، از فروپاشی نیروهای امنیتی افغانستان می‌هراسند. امریکا بیشترین سرمایه را روی ساختن ارتش و نهادهای نظامی افغانستان به مصرف رسانیده است. هرنوع چنددستگی و متلاشی شدن این نیروها، در مغایرت با امنیت ملی امریکا قرار دارد. مقامات امریکایی در دیدار با رهبران افغانستان به ویژه دو طرف منازعه پیوسته هشدار داده‌اند که نیروهای امنیتی نباید برای مقاصد سیاسی و انتخاباتی مورد استفاده و بهره‌برداری قرار گیرند. اگر فشارهای سیاسی کارگر واقع نشود، بعید نیست که تیم داکتر عبدالله به نیروهای امنیتی دست دراز کند.
به درزا کشیدن روند صلح
امریکا نگران است که منازعۀ انتخاباتی در کابل موفقیت صلح را زیر سؤال قرار داده است. امریکا توانست با طالبان در دوحه به توافق برسد، اما از پس منازعۀ انتخاباتی درکابل نتوانست بیرون شود. به دلیل درگیری در کابل، مذاکرات بین‌الافغانی به تأخیر افتید. هیچ پیشرفتی در معرفی هیأت مذاکره‌کننده وجود ندارد. تیم‌های انتخاباتی هرکدام تلاش دارند هیچ جداگانه‌یی را به مصاف طالبان بفرستند. با این حال، امریکا تلاش دارد که از جانب جمهوری اسلامی افغانستان در مذاکرات صلح بین‌الافغانی یک تیم واحد گزینش و معرفی شود. نماینده ویژۀ امریکا با صراحت گفت که اجازه نمی‌دهند دو تیم از کابل به مصاف طالبان برود. در شرایط متشنج جاری، معرفی یک تیم واحد مذاکره‌کننده کار زمان گیر و دشوار است. معرفی هیأت از جانب حکومت در مذاکرات داخلی، مورد قبول جریان‌های بیرون از حکومت نیست. جریان‌های بیرون دولتی بدین باور هستند که روند صلح نباید در انحصار یک اداره و سازمان دولتی باشد.
طالبان بارها به مذاکره رو در رو با احزاب و جریان‌های سیاسی افغانستان علاقمندی نشان داده‌اند. وضعیت آشفتۀ سیاسی در کابل این فرصت را به طالبان می‌دهد که به جای دولت با احزاب سیاسی به مذاکره بپردازند. طالبان تا این دم از هرگونه مذاکره و گفت‌وگو با دولت افغانستان خودداری کرده وگفته‌اند که دولت افغانستان دست نشانده است و شایستۀ مذاکره نمی‌باشد. وضعیت فعلی در کابل بروفق مراد طالبان بود.
بازشدن پای منطقه
درگیری سیاسی در کابل، پای کشورهای منطقه را به میدان افغانستان باز می‌کند. نماینده خاص امریکا در مصاحبه‌یی گفت که برخی کشورهای منطقه مخالف موفقت روند صلح هستند و آنها از فرصت پیش آمده استفاده کرده و روند صلح را به مخاطره خواهند انداخت. بنابراین باید دو طرف منازعه به توافق برسند. اما نامزدان معترض معتقد هستند که ایالات متحده امریکا در انتخابات پسین ریاست جمهوری جانبدارانه عمل کرده است. نماینده امریکا در نقش میانجی در مذاکرات صلح ظاهر شد. اما پس از ناکامی مذاکرات به حیث یک مهمان در مراسم تحلیف اشرف‌غنی شرکت کرد. با توجه سیاست‌های یکجانبه غنی، کشورهای منطقه از وی دل خوش ندارند. پاکستان پس از حمایت غنی از جنبش تحفظ پشتون‌ها، او را به مداخله در امور داخلی پاکستان متهم کرد. همچنان، غنی و تیمش بیش از حد به هند متمایل بوده است. ایران از غنی ناراض است. دو طرف درگیری‌های لفظی و دیپلوماتیک زیادی داشته اند. ترکیه منافعش را در تیمی می‌بیند که جنرال دوستم در آن نقش و حضور داشته باشد. روسیه و کشورهای آسیای مرکزی هم از سیاست حکومت وحدت ملی راضی نیستند. غنی با تمام توان کوشید که از نقش‌آفرینی روسیه در روند صلح جلوگیری کند. کشورهای منطقه نگران سیاست‌های پیش روی امریکا هستند. آنها نگران توافق پشت پردۀ امریکا با طالبان هستند.
بنابراین، کشورهای منطقه با درنظرداشت منافع و نگرانی‌های‌شان مجبور هستند که در قضایای سیاسی موجود در کابل بی‌طرف نمانند. به ویژه اینکه وضعیت فعلی به گونۀ مستقیم روی امنیت این کشورها اثرگذار است. برخی تیم‌های سیاسی در کابل به گونۀ تاریخی متحد منطقه محسوب می‌شوند. اگر وضعیت تنگ آید، شکی نیست که این نیروها به کشورهای منطقه پناه خواهند برد و از آنها طالب کمک و حمایت خواهند شد. این وضعیت به پیچدگی بحران و طولانی شدن منازعه خواهد انجامید.
|
| فارسی.رو |
ارسال اين صفحه به دوستتان
برای چاپ
|
|
|
|
