|
|
| صفحه اول/ |
مذاکرات «میان لوگری» و یا «میان قومی»
/28.3.2020
نویسنده: همایون قادری
بلاخره پس از فشارهای گستردۀ امریکا، هیأت مذاکره‌کنندۀ جمهوری اسلامی افغانستان در مذاکرات صلح معرفی شد.
هیأت متشکل از 21 تن از نمایندگان احزاب، رهبران سیاسی، حکومت و جامعۀ مدنی است که رهبری آن را معصوم ستانکزی رییس پیشین امنیت ملی برعهده دارد. در ترکیب هیأت، چهره‌های وابسته به اشرف‌غنی و عبدالله عبدالله بیشتر به چشم می‌خورند. اما نمایندگان حامد کرزی، عبدرب الرسول سیاف و گلبدین حکمتیار نیز در ترکیب دیده می‌شوند.
حکومت نخست فهرست 20 نفره را منتشر کرد، اما با اعتراض‌هایی روبرو شد. بعدتر، سه تن از اعضای هیأت عوض شدند و یک تن دیگر به فهرست افزوده شد. با این وجود، برخی رهبران سیاسی گفته‌اند که هیأت از کلیت جامعه نمایندگی نمی‌کند. مردم از حضور فرزندان رهبران سیاسی(جنرال دوستم و عطا محمد نور) در ترکیب هیأت سخت انتقاد کرده‌اند.
هیأت بیشتر از گروه‌ها و جریان‌های ضدطالبانی گزینش شده است. جمعیت اسلامی بیشترین نماینده را در ترکیب هیأت دارد. برخی نمایندگان جمعیت متحدان انتخاباتی اشرف‌غنی هستند. دست‌کم 13 تن از اعضای هیأت یا باطالبان جنگیده‌اند و یا تفکر ضدطالبانی دارند. عباس استانکزی، نادر نادری، حفیظ منصور و عبدالهادی ارغندیوال از چهره‌های درشت هیأت هستند.
امریکا از ترکیب هیأت استقبال کرد و آن را «همه شمول» خواند و گفت که طرف‌ها را به مذاکرات بین‌الافغانی نزدیک می‌کند. ارگ گفت که هیأت پس از غور و بررسی تعیین شده و از همه نمایندگی می‌کنند. عبدالله عبدالله هم هیأت را همه‌جانبه خواند.
اما برخی رهبران حوزۀ مقاومت سابق می‌گویند که دربارۀ ترکیب هیأت مذاکره‌کننده هیچ‌گونه مشوره‌یی با آنها صورت نگرفته است. امیر اسماعیل‌خان، یونس قانونی، احمدولی مسعود و شمار دیگر، از ترکیب هیأت ابراز نارضایتی کرده‌اند. آنان مدعی هستند که حوزۀ مقاومت سابق رقیب و دشمن اصلی طالبان هستند، بنابراین باید نقش و سهم آنها در تیم مذاکره‌کننده محسوس باشد. از حوزۀ مقاومت سابق در ترکیب هیأت عبدالحفیظ منصور عضو شورای رهبری جمعیت و نماینده سابق مجلس نمایندگی می‌کند.
از سوی دیگر، گزینش معصوم استانکزی در رأس هیأت با سؤالاتی مواجه شده است. معصوم استانکزی باشندۀ ولایت لوگر و از اعضای خانوادۀ عباس استانکزی مذاکره‌کنندۀ ارشد طالبان می‌باشد. از این رو، منتقدان مذاکرات پیش رو را «مذاکرات بین لوگری» و یا «میان قومی» عنوان کرده‌اند. معصوم استانکزی چهرۀ جنجالی، مرموز و اما کارآزمودۀ سیاسی- استخباراتی است. روابط تنگاتنگ با همۀ رهبران سیاسی، امریکا و برخی کشورهای منطقه دارد. منابع می‌گویند که ایالات متحده در تعیین او در رأس هیأت مذاکره‌کننده نقش داشته است.
ناظران توانایی هیأت را در مذاکره با طالبان زیر سوال قرار داده و گفته‌اند که اعضای هیأت قادر نیستند که از ارزش‌ها و دست‌آوردهای دو دهۀ پسین حراست و نمایندگی کنند. برخی از اعضای هیأت کم‌تجربه، شماری دیگر فاقد دیدگاه و برنامه و برخی دیگر بیش از حد وابسته به حکومت هستند.
برخی منابع گفته‌اند که گروه طالبان هم دربارۀ هیأت ملاحظه دارند. طالبان با وجود این‌که تاکنون هیچ‌گونه واکنشی به معرفی هیأت جمهوری اسلامی نداشته‌اند، اما پیشتر از مذاکره با نمایندگان حکومت خودداری کرده بودند. گروه طالبان مدعی هستند که حکومت مانع صلح است. بنابراین، حاضر نیستند که با نمایندگان حکومت دیدار کنند. طالبان برای مذاکره با نمایندگان احزاب و جریان‌های خارج از حکومت ابراز آمادگی کرده بودند.
به هر رو، در اوج بحران سیاسی در کابل، معرفی هیأت مذاکره‌کننده با طالبان یک پیشرفت کلان در پیشرفت پروسۀ صلح است. بحران سیاسی- انتخاباتی و بحران ناشی از کرونا سبب شد که یک ماه پس از امضای توافق‌نامۀ صلح امریکا با طالبان، مذاکرات بین‌الافغانی آغاز نشود. کرونا گزینه‌های میزبانی هیأت را نیز تغییر داده است. پیشتر از ناروی و آلمان به عنوان محل مذاکرات بین‌الافغانی نام برده می‌شد، اما حالا اروپا کانون کروناست و قطعاً امکان برگزاری نشست در کشورهای اروپایی وجود ندارد. این مسأله شانس میزبانی قطر و ازبکستان را بالا برده است.
ایالات متحده امریکا مصمم است که مذاکرات بین‌الافغانی به نتیجه برسد. اما پس از معرفی هیأت، این گمانه‌زنی تقویت شده که حکومت در پی «سبوتاژ» روند صلح است. اشرف‌غنی همواره گفته است که هیأت مذاکره‌کننده صلاحیت تصمیم‌گیری و فیصله دربارۀ قانون اساسی، نظام آینده و ساختارهای دولتی را ندارد. در واقع، هیأت مذاکره‌کننده در نقش مأمورین حکومت عمل کند و پیام ارگ را به طالبان منتقل کند و پیام آنها را به داخل برساند. اما توافق طالبان و امریکا مذاکرات بین‌الافغانی باید به نتیجه برسد. بخشی از توافق محرم طالبان و امریکا دربارۀ نظام آیندۀ افغانستان و سهم و نقش طالبان در آن است. از همین رو، نمایندگان ایالات متحده در سفرهای‌شان به کابل گفته‌اند که حکومت کنونی چه توافق میان رهبران صورت بگیرد و چه نگیرد، بیشتر از 135 روز دوام نخواهد آورد. یعنی رهبران سیاسی نباید خواب حکومت 5 ساله را در سر بپرورانند.
بربنیاد استراتژی تازۀ واشنگتن، طالبان به متحد تازۀ امریکا در افغانستان مبدل شده‌اند. ایالات متحده امریکا بازی صلح را به هر قیمتی به پایان می‌رساند. وزیر خارجۀ امریکا در سفرش به دوحه و دیدار با ملا عبدالغنی برادر گفت که آنها از رهبری حکومت افغانستان ناامید شده‌اند و باور دارند که مذاکرات سیاسی در کابل به نتیجه نمی‌رسد. از این رو، طالبان باید آمادۀ مذاکرات داخلی و عواقبش باشند.
منابع دخیل در مذاکرات صلح معتقد هستند که آجندای اصلی مذاکرات بین‌الافغانی حکومت موقت خواهد بود. اگر مذاکرات داخلی به نتیجه برسد، تشکیل حکومت موقت اجتناب‌ناپذیر است. در آن صورت، افغانستان شاهد کنفرانسی شبیه بن دوم خواهد بود. با توجه به پراکندگی عمیق در حوزۀ جمهوری اسلامی، طالبان در «بن دوم» نقش محوری و اثرگذار خواهند داشت.
با وجود جدیت امریکا، تمام رهبران اثرگذار سیاسی در کابل به مذاکرات بین‌الافغانی بی باور هستند. آنان اعتقاد دارند که طالبان به کمتر از گرفتن کامل قدرت قانع نیستند. این چیزی نیست که نظام کنونی در کابل بپذیرد. اختلاف پرناشدنی، موجب طولانی شدن روند مذاکرات و ناکامی آن خواهد گردید. اما ایالات متحده تلاش دارد که دو طرف را مجبور به توافق سازد.
|
| فارسی.رو |
ارسال اين صفحه به دوستتان
برای چاپ
|
|
|
|
