در اینجا لازم است توضیح کنم، که تحت اصطلاح « درگیر » در داخل کشور، منظورم از جنگ است، ولی در مقیاس بین المللی – منظورم عدم مناسبات خوب است، مخصوصاً، با کشورهای، که دارای منافع ژیوپولیتیک با افغانستان میباشند. بگونه ی مثال، عدم مناسبات خوب با ایران بدلیل حمایت آنکشور از حزب « وحدت » ، با ازبکستان بدلیل حمایتش از دوستم، با تاجکستان بخاطر پشتیبانی خود مسعود از اپوزیسیون حکومت تاجکستان، با روسیه بخاطر اینکه آن کشور وارث ا.ج.شوروی سوسیالیستی به حساب می آید، که وی نمیتوانست بلافاصله گذشته را فراموش کند. با ایالات متحده امریکا، کشوری که گویا افغانستان را فراموش کرده است، تنها مناسبات سرد برقرار بود.

دولت جدید اسلامی ، که بوسیله ی مسعود ایجاد شده بود، برخلاف تمام درگیری های که از آن یاد شد، هم در مقیاس داخلی، و هم در مقیاس بین المللی، یک زمانی کابل را کنترول میکرد، و بعدها تمام شمال افغانستان را و امکان داشت، آرزوی پیروز شدن را بلافاصله در تمام جبهات در سر داشت».

به اساس این تذکرات ریگیستانی، بدیهی است، که اشتباه سیاسی مسعود یکی بر دیگری افزوده میشد، و بدینگونه تاثیرات آن از این سبب زیاد میشد. پارچه شدن حقیقی ایتلاف مسعود و نداشتن مناسبات خوب با کشورهای دیگر منتج به این شد، که همسایه های افغانستان، به جای اینکه در حصه ی استحکام حکومت جدید کمک کنند، از مخالفین پیشیین و جدید مسعود پشتیبانی میکردند، و بدینگونه حکومت وی را متزلزل کردند.

در آخرین تحلیل مسعود مجبور شد، که به مخالفین خود گاهی این و گاهی آن امتیاز را بدهد. حکمتیار پَست نخست وزیری را دریافت کرد، و هکذا به راکت باران شهر ادامه میداد. این عمل وی ، حامیان پاکستانی اش را به این مفکوره رسانید، که کاملاً ارزش این را دارد که مسعود را بالکل باید از سر راه برداشت و حکومت دیگری ، که بمراتب گوش به فرمان باشد در افغانستان به قدرت رسانید. داستان « طالبان » و تسخیر افغانستان بوسیله ی طالبان آغاز گردید .

بدون شک، که این یکی از صفحات خوبِ تاریخ افغانستان نمی باشد، همچنان اشتباهاتی، که توسط مسعود رخ داده است، به ردیفِ از تجاربِ تلخ مربوط میشود. تجربه ی سالهای ۱۹۹۲ - ۱۹۹۶ نشان داد، که در کشور کثیرالملیت اسلامی، مانند افغانستان، سیستم سیاسی باید نه تنها بر اساس شریعت و اظهارِ اراده استوار باشد، بلکه همچنان بر اساس توافق و اعتماد سیاسی میان مردمان کشور استوار باشد. سیستم سیاسی بدون مکانیزمِ حفظِ تعادلِ منافع مردمِ، که مردمِ افغانستان را تشکیل میدهد، ایجاد چنین اعتماد سیاسی میان آنها، با ثبات نخواهد بود.