اشاره: بدخشان در شمال‌شرق افغانستان از یک‌سو به دلیل هم سرحدبودن با سه کشور پاکستان، چین(ولایت سینکیانگ) و تاجیکستان، و از سوی دیگر، به نسبت جغرافیای وسیع و معادن سرشاری که دارد، یکی از مهمترین و استراتژیک‌ترین ولایات افغانستان است. به همین دلایل، این ولایت از سال‌ها بدین‌سو دستخوش نا امنی‌های گسترده است. طالبان و القاعده نفوذ گسترده در بدخشان دارند. بر بنیاد برخی گزارش‌ها داعش هم سرگرم سربازگیری در این ولایت می‌باشد. نیروهای امنیتی افغانستان در دو سال پسین تلفات سنگینی را در این ولایت متقبل شده‌اند.

بدخشان از جنوب با ولایت‌های نسبتاً نا امن کنر، لغمان و کاپیسا و از غرب با ولایت تخار هم‌مرز است. این ولایت به داشتن معادن لعل، لاجورد، زمرد، فیروزه و طلا است. عمده‌ترین مخزن‌های طبیعی آن، در یمگان لاجورد به حجم سه صدکیلومتر طول و ۴۷ کیلومتر عرض می‌باشد. این معدن اکنون در اختیار طالبان قرار دارد. بخشی از معادن بدخشان از سوی طالبان و بخش دیگر از سوی زورمندان و گروه‌های مسلح غیرمسوول استخراج می‌شود.

برای بررسی وضعیت بدخشان "افغانستان.رو" مصاحبه‌یی را با احمدفیصل بیکزاد والی این ولایت انجام داده‌ است. آقای بیکزاد هشت ماه پیش جانشین شاه‌ولی والله ادیب شد. او می‌گوید که بخش عمدۀ جنگ بدخشان را تروریستان خارجی به پیش می‌برند. شرح این مصاحبه را در زیر می‎‌خوانید.

افغانستان.رو: جناب والی، سپاس از این‌که زمینۀ این پرس‌وشنود را فراهم کردید. اوضاع در بدخشان نامساعد گزارش داده می‎شود؛ شما به عنوان والی بدخشان، وضعیت این ولایت را چگونه می‌بینید؟

ولایت بدخشان در یک موقعیت خاص جغرافیایی قرار دارد. وضعیت این ولایت در سال 2015 خوب نبود؛ همانطوری که اوضاع در تمام ولایات نا مساعد بود. طالبان  در سال گذشته فعالیت گسترده‌یی در بدخشان داشتند. اما در سال پیش‌رو (2016) وضعیت نسبت به سال قبل بهبود یافته است. با وجود آن‌هم از جمع 28 واحد اداری این ولایت، دو ولسوالی در اختیار دشمن قرار دارد.  در 26 ولسوالی دیگر بدخشان تهدیدات امنیتی همچنان وجود دارد. در فصل جاری، نیروهای امنیتی در وضعیت برتری نسبت به دشمن قرار دارند و روحیۀ شان بالاست. اما آینده را پیش‌بینی کرده نمی‌توانم!

افغانستان.رو: اما پیشتر گزارش‌هایی به نقل از نمایندگان بدخشان به نشر رسیده بود که نشان می‌داد چند ولسوالی بدخشان عملاً از سوی طالبان کنترل می‌شود و در سایر مناطق هم اوضاع بحرانی است.

تنها دو ولسوالی یمگان و وردج از سال 2015 بدین‌سو در کنترل دشمن است.

افغانستان.رو: در کنار طالبان چه گروه‌های در بدخشان مصروف نبرد هستند؟

در کنار طالبانِ ملا منصور، گروه القاعده در بدخشان با نیروهای امنیتی کشور درگیر هستند. همچنان، گزارش‌های ما نشان می‌دهد که داعش هم به شکل بالقوه در بدخشان حضور دارد؛ اما فعالیت‌های خویش را عملی نساخته است.

افغانستان.رو: در بدخشان این سه گروه به گونۀ هماهنگ عمل می‌کنند و یا به طور جداگانه به فعالیت تروریستی می‌پردازند؟

فعلاً آن‌ها (طالبان، القاعده و داعش) در بدخشان هماهنگ هستند.

افغانستان.رو: اخیراً گزارش‌هایی از تلفات نیروهای امنیتی در بدخشان به نشر رسیده است. این درحالی است که سال پیش چندبار نیروهای امنیتی افغانستان به گونۀ دسته جمعی از سوی طالبان تیرباران شده اند. این گزارش‌ها تا چه اندازه دقیق است؟

در عملیات‌های زمستانی ما چند نفر شهید شدند؛ اما هم اکنون نیروهای امنیتی کشور در اسارت طالبان قرار ندارند. رقم دقیق تلفات نیروهای امنیتی 15 نفر بوده است. در عملیات تابستانی نیروهای امنیتی، بیشترین تلفات به دشمن رسیده است. در آخرین عملیاتی که در یکی از ولسوالی‌های بدخشان داشتیم، چند تن از طالبان کشته و چند تن دیگر زخمی شده اند.

افغانستان.رو: ولایت بدخشان مورد توجه زیاد گروه‌های مخالف مسلح دولت است. بر بنیاد اظهارات مقام‌های امنیتی، این گروه‌ها با عبور از شرق افغانستان به ویژه نورستان خود را به این ولایت می‌رسانند. دلیل این‌که بدخشان زیاد مورد توجه طالبان و القاعده و داعش است، چه می‌باشد؟

پیشتر هم اشاره‌یی داشتم. بدخشان به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خودش مورد توجه دشمنان افغانستان بوده و است. نزدیک به 400 کیلومتر مرز مشترک با پاکستان دارد. ههمچنان بدخشان همجوار ولایت نا امن نورستان است. راه‌های صعب‌العبور دارد و جغرافیای مساعدی برای پناه آوردن گروه‌های مخالف مسلح است. به همین دلیل، دشمن تلاش می‌ورزد که در این ولایت نفوذ و سیطره داشته باشند. اما آنها باید بدانند که مردم طرف‌دار و حامی‌شان نیست. امیدوارم در ماه‌های آینده ما شاهد بهترشدن وضعیت امنیتی در بدخشان باشیم.

افغانستان.رو: مرز مشترک بدخشان با یکی از کشورهای آسیای مرکزی و چین، تا چه اندازه در گسترش نا امنی و نفوذ مخالفان مسلح دولت در این ولایت نقش داشته است؟ آیا دلیل ناامن‌سازی بدخشان کشورهای آسیای مرکزی است و یا خیر؟

انگیزۀ نخست این است که بدخشان جغرافیای پیچیده دارد. دشمن می‌تواند پناه‌گاهی امنی در این منطقه برای خود بسازد. دلیل و انگیزه دوم بدون شک کشورهای آسیای مرکزی است. تروریستان به سادگی می‌توانند از پاکستان وارد بدخشان شوند و این ولایت مرز وسیع و ساده با کشور همسایه تاجیکستان دارد و راهی به سوی چین. طبیعی است که اگر پایگاه‌های مستحکم در این ولایت داشته باشند، بدون شک کشورهای همسایه هم آسیب می‌بینند و ولایات همجوار هم نا امن خواهد بود.

افغانستان.رو: تا اکنون کشورهای همسایه چه همکاری‌یی با ولایت بدخشان در زمینۀ سرکوب و به زیرکشیدن گروه‌های مخالف مسلح دولت داشته اند. ترویستانی که امنیت آنها را هم به مخاطره انداخته است.

از روزی که من به بدخشان آمده‌ام، همکاری کشورهای همسایه را در راستای تأمین امنیت بدخشان به شکل مستقیم ندیده ام. در بدخشان تنها نیروهای داخلی سرگرم جنگ با دشمنان هستند.

افغانستان.رو: نیروهای ناتو تا چه اندازه با نیروهای امنیتی در بدخشان همکاری داشته‌اند. نیروهای حمایت قاطع دوباره برگشتند و عملیات‌های هوایی و شبانۀ خویش را آغاز کرده اند. ما شاهد عملیات‌هایی در کندز در نزدیکی بدخشان بوده‌ایم. آیا در بدخشان تا اکنون به کمک نیروهای امنیتی داخلی آمده‌اند؟

تا هنوز در بدخشان نیامده اند. تا حالا نیروهای حمایت قاطع عملیاتی در بدخشان نداشته اند. ممکن در آینده‌ها آنها حاضر به همکاری شوند؛ البته اگر رهبری دولت اسلامی افغانستان نیاز ببیند.

افغانستان.رو: شما درخواستی از نیروهای ناتو برای عملیات در بدخشان داشته‌اید؟

در برخی موارد درخواست‌هایی داشته‌ایم؛ اما پاسخی ندادند.

افغانستان.رو: یک بخش نا امنی در بدخشان را مربوط به درگیری‌ها بر سر مواد مخدر و معادن عنوان می‌کنند. پیشتر چهره‌هایی برخی اعضای مجلس را متهم به نا امن سازی بدخشان کرده بودند. شما معادن و مواد مخدر را تا چه اندازه در نا امن ساختن بدخشان مرتبط می‌دانید؟

در این شکی نیست که کشت و قاچاق مواد مخدر و استخراج معادن در سال‌های گذشته زمینه‌ساز نا امنی بوده است.

افغانستان.رو: جنگ معادن چه وقت در بدخشان پایان خواهد یافت؟

جنگ فعلی بدخشان بر سر معادن نیست.

افغانستان.رو: گفته می‌شود بخشی از معادن بدخشان از سوی طالبان و گروه‌های مسلح استخراج می‌شود. این گفته‌ها تا چه اندازه موثق است؟

در ولسوالی کران و منجان استخراج معادن فعال است. اما رهبری دولت جمهوری اسلامی افغانستان استخراج معادن را منع قرار داده است. استخراج غیرقانونی صورت می‌گیرد. در کوهستانات افراد محل و گروه‌های مسلح غیرمسوول دست به استخراج‌های غیرقانونی می‌زنند. اما این استخراج به پیمانه‌یی نیست که قابل نگرانی باشد.

افغانستان.رو: جناب والی، شما از نفوذ بالقوه داعش در بدخشان یاد کردید، آیا این گروه دست به فعالیت بالفعل در بدخشان خواهد زد؟

اگر به وضعیت بدخشان به شکل اساسی توجه صورت نگیرد و طالبان و القاعده همین طور به فعالیت شان ادامه بدهند، طبیعی است که زمینه برای داعش هم فراهم خواهد شد.

افغانستان.رو: شما از کدام گروه بیشتر احساس خطر می‌کنید: طالبان و یا داعش؟

داعش که فعالیت بالفعل ندارد؛ اما طالبان و القاعده عملاً فعال هستند و می‌جنگند.

افغانستان.رو: گزارش‌هایی وجود دارد که بخش عمدۀ تروریستان فعال در بدخشان خارجی هستند. اطلاعات شما دربارۀ رقم دقیق گروه‌های مسلح خارجی همکار طالبان چیست؟

تروریستان از کشورهای مختلف در بدخشان حضور دارند. این‌ها از پاکستان به بدخشان آمده‌اند. این تروریستان اتباع کشورهای افریقایی، عربی، ازبکستان، تاجیسکتان، قزاقستان و اویغورهای چین هستند؛ اما اکثریت‌شان پاکستانی هستند. این تروریستان در قالب القاعده با طالبان همکاری دارند.

افغانستان.رو: شما دقیق تروریستان خارجی چند نفر خواهد بود؟

نظر به گزارش‌های نیروهای امنیتی ما نزدیک به 300 تروریست خارجی در بدخشان حضور دارند.

افغانستان.رو: شمار طالبان داخلی در بدخشان چند نفر است؟

بر بنیاد ارقامی که در اخیتار ما قرار دارد، رقم طالبان داخلی به 1500 تن می‌رسد.

افغانستان.رو: شمار نیروهای امنیتی در مقایسه با طالبان بالاست؟

رقم نیروهای امنیتی را نمی‌توانم به شما بگویم. اما از دشمن کرده بیشتر است. بدخشان 28 ولسوالی دارد، اما دو ولسوالی در اختیار دشمن است، طبیعی است که شما نیروهای امنیتی بیشتر باشد. نیروهای امنیتی در بدخشان مسلط هستند و امنیت را تأمین می‌کنند.

افغانستان.رو: برای تأمین امنیت و مصون‌سازی ولایت استراتژیک بدخشان، پیشنهادهای شما به حیث والی این ولایت چیست؟

ما پیشنهادهای خاص خود را به رهبری کشور سپردیم و آرزو داریم که به آن‌ها توجه کنند و مورد قبول رهبری قرار گیرد. تا جایی‌که من معلومات دارم، این پیشنهادها مورد قبول واقع می‌شود و نتیجه می‌دهد.

افغانستان.رو: این پیشنهادها چه بوده است؟

من نمی‌توانم جزییات آن را خدمت شما ارایه کنم.

افغانستان.رو: ممنون جناب آقای بیکزاد.

سپاس از شما.