|
|
| مصاحبه/ |
ادریس رحمانی: آیندة افغانستان وابسته به روابط مسکو و واشنگتن است
/17.1.2017
اشاره: احمد ادریس رحمانی، پژوهشگر ارشد مسایل افغانستان در واشنگتن است. آقای رحمانی از دانشکده مهندسی دانشگاه بلخ فارغ شده و مدرک ماستری خود را از دانشگاه استانفورد Stanford University به دست آورده است. رحمانی در نهاد (rand ) در امریکا کار میکند و بیشتر توجه او بالای موضوعات امنیتی و سیاسی افغانستان است. بحث روابط فرهنگی ایران و پاکستان از نکات قابل ملاحظه در پایانامة این پژوهشگر سیاسی افغانستان است. آقای رحمانی همچنان به عنوان یک فرد مسلکی در نهادها و انستیتوتهای مختلف بینالمللی از جمله بانک جهانی، انستیتوت همکاریهای جرمنی و بنیاد آسیایی کار کرده است. ادریس رحمانی با وجود اینکه در امریکا زندگی میکند، از شهرت بالایی در رسانههای افغانستان برخوردار است. او پیوسته دیدگاههایش را در قبال روابط افغانستان و امریکا و دیگر کشورهای منطقه مطرح میسازد. سایت افغانستان.رو درباره سیاست دولت جدید امریکا در قبال افغانستان و منطقه با آقای رحمانی به مصاحبه پرداخته است. شرح مصاحبه را در زیر میخوانید.
افغانستان.رو: استراتژی ترامپ در قبال افغانستان چه خواهد بود؟ آیا تا کنون رییسجمهور منتخب در قبال افغانستان کدام تصمیمگیری داشته است؟
دونالد ترامپ تا کنون مراسم تحلیف را به جا نیاورده است و به همین دلیل به مسایل امنیت ملی امریکا دسترسی ندارد. به نظر میرسد که افغانستان در اولویت ترامپ نخواهد بود. پس از مراسم تحلیف، تلاش خواهند کرد در پیوند به سیاستشان در قبال کشورهای اروپایی و دیگر کشورهای بزرگ مثل روسیه، کانادا، مکسیکو، چین و کشورهای شرق دور (جاپان و کوریای جنوبی) تصمیمگیری نمایند.
پالیسی امریکاییها در قبال روسیه، چین و دیگر کشورهای تأثیرگذار موقف امریکا را در قبال خاورمیانه مشخص خواهد ساخت. افغانستان در چوکات استراتژی امریکا در خاورمیانه مطرح است و تعیین سیاست واشنگتن در قبال این کشور بیارتباط به رابطه این کشور با ترکیه و سوریه نخواهد بود.
افغانستان.رو: نشانهها حاکی است که ترامپ مواضع متفاوتی نسبت به روسیه خواهد داشت. شما رابطه دو کشور را در دولت ترامپ چگونه میبینید؟ آیا بهبود روابط دو کشور روی اوضاع افغانستان تأثیر نخواهد کرد؟
آقایان پوتین و ترامپ قانع هستند که سیاست گذشته را دنبال نکنند. حداقل برخورد اوباما در قبال پوتین و بر عکس را دنبال نکنند. البته تا این دم اظهارات ترامپ متأثر از اطلاعات محدودی است که از جهان دارد. به محض اینکه به اطلاعات استخباراتی دسترسی پیدا کند، سیاست اصلی او آغاز خواهد شد. به دلیل اینکه ترامپ از دستگاه سیاسی واشنگتن نیامده و بازرگان بوده است، احتمال میرود در دو سال نخست ریاست جمهوریاش، سیاستها از سوی مشاوران امنیتی و شورای امنیت ملی امریکا پیش برده شود.
رؤسای جمهور امریکا و روسیه هر دو دشواریها را میدانند. افغانستان بخشی از جغرافیاییست که مسکو با ناتو درگیر است. افغانستان بخشی از منطقۀ تنشزا در رابطه روسیه و امریکا محسوب میشود. در طول تاریخ روسیه و امریکا از جغرافیای افغانستان تلاش ورزیدهاند یک دیگر را به چالش بکشند. با آنهم، افغانستان یک مسألۀ کوچک در رابطه میان دو کشور است.
روسها توقع دارند امریکا سیاستهای شان را در افغانستان همانند دوران جنگ با شوروی تنظیم نکنند و در مناطق جنوب آسیا، اروپا و خاورمیانه به آنها سهم قایل شوند. بر عکس، اگر روسها هم در سوریه از موضع خود پایین نیایند، قضیه پیچیده خواهد شد و امریکاییها تلاش خواهند کرد از جغرافیای افغانستان روسیه را به چالش بکشند.
افغانستان.رو: روسها در سالهای گذشته چندان نگرانییی از خاک افغانستان نداشتند. به همین دلیل، حضور امریکا و ناتو را در افغانستان تسهیل بخشیدند و اما در یکیدوسال پسین به شدت نگران گسترش ناامنی از جانب افغانستان هستند. دلایل افزایش نگرانی روسها چیست؟ آیا امریکاییها برنامهیی برای ناامنسازی و به چالش کشیدن مرزهای سبز کشورهای آسیای مرکزی و روسیه دارند؟
امریکاییها به سادهگی روسیه را نسبت به شرایط افغانستان نگران میسازند. برای امریکاییها کافی است که اظهارات اوباما را در سال 2013 باردیگر تکرار کنند. اوباما سه سال پیش تهدید کرد که افغانستان را به حال خودش رها خواهند ساخت. امریکاییها در محافل متعدد گفتهاند ما کاری را در افغانستان انجام میدهیم که روسها با هزینة خود باید انجام دهند. در سالهای اخیر وضعیت در افغانستان به سود روسیه بود. اما پس از موضعگیری تند آنها در سوریه وضعیت متفاوت شده است. امریکاییها به خاطر جبران قضیة سوریه در افغانستان انتقام میگیرند. اگر آنها وضعیت را به حال خود بگذارند، با بحران جدی مواجه خواهیم شد. چون افغانستان ثبات سیاسی ندارد و در هرج و مرج به سر میبرد. این نگرانیها سبب شده است که روسها تماسهایی را با طالبان برقرار ساختهاند. چون فکر میکنند اگر امریکاییها وضعیت را به حال خود بگذارند، سادهترین راه برای کنترل بر وضعیت تماس و ارتباط با طالبان است. به نظر نمیرسد امریکا باردیگر به حمایت و تمویل گروههای شورشی بپردازد، کاری که در دروان جنگ سرد انجام میداد.
افغانستان.رو: تعامل دونالد ترامپ رییس جمهور منتخب امریکا با رهبران حکومت افغانستان چگونه خواهد بود؟
برخورد ترامپ با حکومت افغانستان وابسته به قدرت تعامل سیاسیون این کشور خواهد بود. برخورد ترامپ با رهبران حکومت افغانستان همانند برخورد جانکری و دولت بارک اوباما نخواهد بود. توقعات متفاوت خواهد بود. هر دو طرف در عین اختلاف ناچار هستند که در مدت کوتاه باهم کنار آیند. به محض اینکه دوران حکومت وحدت ملی پایان یابد و همچنان نتوانند از شکستهگیهای سیاسی کنونی جلوگیری کنند و یا دولت از درون درهم شکند، فکر میکنم زمینه برای امریکاییها مساعد خواهد شد تا به جایگزین دولت کنونی فکر کند. تا کنون مشخص نیست که امریکاییها روی یک انتخابات دیگر سرمایهگذاری خواهند کرد و یا به ایجاد یک حکومت موقت همانند سال 2001 اکتفا نمایند. در کل، پیشبینی میشود دولت کنونی افغانستان با روی صحنه آمدن ترامپ با وضعیت متفاوتی روبرو خواهند شد.
افغانستان.رو: چگونه وضعیتی را به حکومت افغانستان در زمان مأموریت ترامپ متصور هستید؟
دو طرف توقعات، انتظارات و همکاری متفاوتی را میطلبند. اما ترامپ به گونۀ متفاوتی با دولت وحدت ملی افغانستان برخورد خواهد کرد. دولت افغانستان به گونۀ کافی از آینده واقف است و میدانند که باید به روابط جدید خود را آماده سازند.
افغانستان.رو: تیم امنیت ملی دولت منتخب امریکا در خصوص مسایل افغانستان و منطقه چگونه فکر میکنند؟ چقدر با شرایط و اوضاع افغانستان آگاهی دارند؟
اکثریت اعضای تیم امنیت ملی ترامپ پیشینۀ نظامی دارند و با شرایط و اوضاع افغانستان آشنایی کامل دارند. آنها همچنان با شرایط پاکستان هم بلد هستند.
برخورد دولت جدید امریکا با خاورمیانه، افغانستان و اروپا و دیگر نقاط گرم دنیا که پیوسته در 30 سال گذشته مورد توجه بوده، حساس خواهد بود. این مناطق بدون دلیل گرم نبوده است. کشورهای بزرگ دربارۀ مناطق گرم دیدگاه روشن و تعریف شده دارند. چون منافع وسیع در این مناطق دارند. بنابراین، صرف نظر از اینکه چه کسی به کرسی ریاست جمهوری تکیه میزند، سیاستها دربارۀ این مناطق دگرگون نخواهد شد. به همین دلیل، تیم ترامپ هم منافع ایالات متحده را در افغانستان دنبال خواهد کرد.
افغانستان.رو: پیشتر گزارشهایی منتشر شد که رییسجمهوری افغانستان هزاران دالر به تیم انتخاباتی هیلاری کلینتون پرداخته است؛ اگر این مسأله ثابت شود، روابط اشرفغنی و دونالد ترامپ را چگونه پیشبینی میکنید؟
اگر اشرفغنی این اشتباه را مرتکب شده باشد، پیامد نامیمونی برجا خواهد گذاشت. در انتخابات پیشتر امریکا هم این اشتباه را مرتکب شده بودند. در آن انتخابات تلاش کردند با تیم سارا پیلین نزدیک شوند. این دومین اشتباه سیاسیون افغانستان است. این پولپردازیها روابط دو کشور را متأثر میسازد. شما به حیث یک کشور کوچک در ساختار قدرت در یک کشور بزرگ مداخله میکنید، این مداخله بدون شک طرف مقابل را ناخشنود میسازد.
افغانستان.رو: چهرههایی مثل زلمی خلیلزاد که در مسایل افغانستان هم دخالت میکنند، در دولت دونالد ترامپ چه جایگاهی خواهند داشت؟ از آدرس افغانستان چه چهرههایی میتوانند به کاخ سفید نزدیک باشند؟
حدس میزنم حضور چهرههای نظامی- سیاسی در حکومت آقای ترامپ خیلی وابسته به شرایط سیاسی همان مرحله خواهد بود. ترامپ هنگام تدوین پالیسی دولت خویش در قبال افغانستان، تمام چهرههایی را که در امور این کشور آگاهی دارند، فرا خواهد خواند. در جریان تدوین پالیسی، چهرههاییکه بتوانند نظر تیم ترامپ را جلب کنند، طبیعتاً نزدیک خواهند شد. کسانیکه در تدوین پالیسی نقش داشته باشند، در تطبیق و نهادینهسازی آن هم سهم خواهند داشت. البته سهمگیری در جریان کمپاینهای انتخاباتی هم در نقشداشتن چهرهها در دولت ترامپ تأثیرگذار خواهد بود.
افغانستان.رو: با توجه به تحولاتی که در منطقۀ ما در حال وقوع است، چه فکر میکنید سرنوشت افغانستان به کجا خواهد انجامید؟
تغییر قدرت در امریکا در مقطع زمانی کنونی حداقل در کوتاهمدت به نفع افغانستان خواهد بود. افغانستان در دو سال پسین به سوی ورشکستگی در حرکت بود. تغییر قدرت اگر بهگونۀ کامل از ورشکستگی جلوگیری نکند، سرعت حرکت را بطی خواهد ساخت. اگر امریکاییها در برخوردشان با روسها و دیگر کشورهای خاورمیانه تجدید نظر کنند، یک شانس خوب به افغانستان خواهد بود تا در این روند منافعشان را خوبتر دنبال کنند. هرگاهیکه سیاست قدرتهای جهانی تغییر میکند، اوضاع سیاسی افغانستان هم دگرگون میشود.
اگر رهبران سیاسی افغانستان به دنبال منافع گروهی و شخصی خودشان باشند و اوضاع جهانی را درک نکنند، من اوضاع این کشور را تیره و تار میدانم. اوضاع را در این کشور ظرف یک سال آینده به روابط امریکا و روسیه مرتبط میدانم. اگر امریکاییها با روسها کنار نیایند، اوضاع افغانستان وخیم خواهد شد. امریکاییها به خاطر به چالش کشیدن روسها اوضاع افغانستان را نا امن خواهند ساخت و شورشگری را به شکل مستقیم و غیر مستقیم تقویت خواهند کرد.
اگر امریکا و روسیه در مسألۀ اکراین، خاورمیانه، پولند و جورجیا به توافق نرسند، ما شاهد یک دورهیی از رویایی بین روسها و امریکاییها در افغانستان خواهیم بود. در دورۀ رویارویی افغانستان همانند سوریه به تنور گرم جنگ تبدیل خواهد شد. توافق و کنار آمدن واشگتن و مسکو بر وضعیت افغانستان تأثیر گذار است. اگر این دو کشور جور بیایند، اوضاع افغانستان بهبود خواهد یافت.
افغانستان.رو: آقای رحمانی، اگر امریکا حضورش را در افغانستان کمرنگ بسازد و یا از این کشور بیرون شود، کشورهای منطقه میتوانند بخشی از مسوولیتهای امریکا را بر دوش بگیرند؟
فکر میکنم امکان ندارد. دلیل اول این است که هزینة حمایت نیروهای امنیتی افغانستان بسیار هنگفت است و برای کشورهای منطقه دشوار است که این هزینه را متحمل شوند. فعلاً استندرد نظامی در افغانستان متأثر از سازمان ناتو است. کشورهای منطقه این استندرد را ندارند. در این میان روسها چنین توانایی را دارند. چون بخشی از تجهیزات و سلاح نیروهای امنیتی افغانستان همچنان روسی است. اما روسها در شرایط کنونی به چنین سرمایهگذاری تن نخواهند داد. با وجود اینها، کشورهای منطقه سخت در رقابت درونی هستند. پاکستانیها، چیناییها، هندیها و ایرانیها چنان زدوبند دارند که هیچگاه نمیتوانند یک دیگرشان را تحمل کنند.
افغانستان.رو: در روزهای پسین شاهد نشست سه جانبة روسیه، چین و پاکستان در مسکو بودیم. این کشورها از حضور داعش در افغانستان نگرانی کردند. آیا پروژه داعش در افغانستان محقق خواهد شد؟ اگر این پروژه محقق شود، از سوی چه کشورها و سازمانهایی به پیش برده خواهد شد.
نامها در افغانستان بهسادهگی تغییر میکند. چه داعش باشد و چه طالبان، حزب اسلامی، شبکة حقانی و.... نامها بسیار آبگین است و هر روز رنگ بدل و چهره بدل میکند. افراد این گروهها میتوانند هر روز در گروه دیگر شامل شوند و نام بدل کنند. مهم نیست که نام این گروهها را چه میگذارید. مهم این است که این گروههای شورشی از سوی کدام کشور حمایت میشود و به سود چه کشوری میجنگد. گروههای شورشی استراتژی مشخص ندارند. هر روز تغییر موضع و برنامه میدهند. نمونهاش تماس های اخیر طالبان و روسیه است.
افغانستان.رو: سپاسگزار جناب رحمانی.
سپاس از شما.
|
| فارسی.رو |
ارسال اين صفحه به دوستتان
برای چاپ
|
|
|
|
