|
|
| آسيای مرکزی/ |
افغانستان: جیوستراتیژی منافع و همکاری بین المللی
/11.3.2008
دوکتور شاه محمود
معلومات مختصر در مورد مولف: استاد، سرمحقق و عضو ارشد علمی شورای هماهنگی – علمی تحقیقاتی و مطالاعات مسایل بین المللی پوهنتون دولتی روابط بین المللی مسکو مربوط وزارت خارجه فدراسیون روسیه. عضوء انجمن سرتاسری علوم سیاسی سیاست شناسان فدراسیون روسیه.
نظرات نويسنده گان ممکن است مغاير با موضع سايت «فارسی.رو» باشد.
دولت افغانستان از نقطه نظر جیوستراتیژی در جهان ، و خاصتآ در اسیای مرکزی و اسیای غربی ، و بصورت کل در " اسیای مرکزی بزرگ " جایگاه کلیدی دارد. افغانستان در حال حاضر از نقطه نظر امنیت جهانی ، اهمیت استثنایی جیوپولیتیکی و جیو اقتصادی دارا می باشد. در حال حاضر انچه ، که در افغانستان و دورو بر ان میگذرد ، برای تمام جامعه جهانی از نقطه نظر امنیت سیاسی و انرژیتیک با اهمیت محسوب میشود. اگر در افغانستان بالاخره صلح و ثبات فرا رسد ، تمام جهان ، بنابر علل عینی ، برنده خواهد شد. ولی ، باتاسف ، فعلآ همه با این برخورد همنواء نمی باشند.
اگر افغانستان به مثابه دولت با ثبات و شگوفان ، که با همسایه گان خود در صلح زنده گی کند ، در اید ، این کشور دیگر برای جامعه جهانی منبع تهدید نخواهد بود. ولی ، به نظر مولف ، این سناریو را به مشکل میتوان در اینده نزدیک پیشبینی نمود. دولت متمرکز ایجاد نگردیده است ، موسسات سیاسی به مقیاس سراسری ملی فعالیت نمیکنند ،و این به محدودیت نفوذ رسمی رهبر حامد کرزی مربوط می باشد ، اکثریت مردم در فقر و فاقه مطلق به سر می برند. مداخله فعال از خارج ، خاصتآ از جانب ایالات متحده امریکا و غرب ، نتوانسته اوضاع را بهبود بخشد. فقر و تنگدستی مردم ، که توسط فساد نامحدود اداری مقامات دامن زده میشود ، محیط تغذیوی مساعد برای کاروبار مواد مخدره و تروریزم ایجاد میکند . فعالیت های کرزی و همکاران او در باره بلند بردن سطح زنده گی مردم و بازگرداندن مهاجران افغان از خارج غیر موثر ثابت گردیده اند. تلاش های حامیان خارجی جهت هماهنگ ساختن این پروسه نیز با ناکامی مواجه گردیده اند. قرار معلومات مختلف ، متاسفانه بسیاری حامیان خارجی خود در فساد اداری و همکاری با قاچاقچیان مواد مخدره غرق گردیده اند. بطور مثال ، معلومات وجود دارند ، که نیروهای ، که یکجا با نیرو های داخلی نقاط عبوری ترانسپورت را از یک ولایت به ولایت دیگر کنترول میکنند ، از هر موتر باربری پر از مواد مخدره مبلغ صد هزار دالر رشوت میگیرند. برای گذارش دهی فقط انهایی را توقیف میکنند ، کسی ، که نتوانسته و یا نخواسته پول مطلوب بپردازد .
این احساس بوجود می اید ، که تیم کرزی از عهده مبارزه با فساد اداری و سبوتاژ دولتی برامده نمیتواند و امریکایان اصلآ پروای این کار را ندارند. اگرچه ، زمانیکه زلمی خلیلزاد ( نماینده فعلی امریکا در ملل متحد و یکی از کاندیدان احتمالی مقام ریاست جمهوری در افغانستان ) به صفت سفیر امریکا در افغانستان ایفای وظیفه میکرد ، از برکت توانایی او در باره برقرار نمودن تماس ها و حصول توافق با گروهای مختلف نظامی – سیاسی ، اوضاع در افغانستان به مراتب بهتر بود.
بازهم نباید کرزی را به همه گناهان متهم کرد. این اوضاع از طرف قاچاقچیان مواد مخدره ، که به بی نظمی ، هرج و مرج و گسترش تروریزم علاقمند می باشند ، بصورت مصنوعی ایجاد شده است. برخی ها کرزی را " دست نشانده امریکا " می نامند. بطور مثال ، چندی قبل رجب صفروف رئیس مرکز مطالعات ایران معاصر در روسیه ، طی سخنرانی از تلویزیون در باره کرزی این اصطلاح را بکار برد. میخواهم به محترم صفروف پاسخ دهم ، که کرزی ، به هر صورت ، از ملا عمر ، رهبر جنبش طالبان به مراتب بهتر می باشد . اگر تا به حال در افغانستان " خلافت " ملا عمر ،که در پلان های او مداخله در اسیای مرکزی و ایجاد دولت طرفدار طالبان شامل بود ، پس بسیاری هموطنان رجب صفروف از تاجکستان ، بشمول نماینده گان بلند پایه سیاسی ، از مدت ها قبل در مسکو پناهنده میشدند و قبل از همه در خانه های یلاقی اطراف مسکو ، مانند شخصیت های سیاسی کشور های دیگر جامعه دول مستقل زنده گی در غربت را ادامه میدادند.
جامعه جهنی باید اوضاع در افغانستان را بصورت واقعی کنترول نماید و به ان توجه کمتر نسبت به عراق مبذول نکند. شاعر فرزانه مشرق زمین سعدی چند قرن قبل نوشته بود :
بنی ادم اعضای یک دیگر اند
که در افرینش ز یک گوهراند
چو عضو به درد اورد روزگار
دیگر عضو ها را نماند قرار
افغانستان نیز عضو خانواده بزرگ جهانی می باشد. الام و مصائیب فعلی در افغانستان را جامعه جهانی مجبورآ برخلاف اراده خود هرچه شدیدتر احساس خواهد کرد.
کنترول بر اوضاع در افغانستان فقط به حضور نظامی ، مانند حال ، محدود باقیمانده نمیتواند ، بلکه حتمآ باید عرصه اداری – اقتصادی ، بشمول تقسیم وجوه مالی نظر به ضرورت ، را نیز در بر گیرد.
در حال حاضر اکثرآ قضاوت های درین باره به گوش میرسند ، که اسیای مرکزی ، که کشور های ان همسایه گان نزدیک افغانستان می باشند ، از نقطه نظر جیوپولیتیکی منطقه واحد نمی باشد. ولی سناریوی " تقسیم " به هر شکل ان ماهیتآ غیر واقعی به نظر میرسد. کشور های اسیای مرکزی از نظر مدنیتی باهم بسیار نزدیک می باشند. این محور قبل از دوران شوروی بوجود امده بود و در اینده نزدیک نیز حفظ خواهد شد. اگر چه جمیعت در تمام کشور های منطقه از نظر نژادی چند قشری میباشد ، اشتراک مدنیتی باعث درک واحد پرابلم های زنده گی اجتماعی و سیاسی و تصور واحد در باره جهان خارج میگردد.
نقش خاص دول اسیای مرکزی به مثابه شرکت کننده گان سازنده تشریک مساعی بین المللی در عرصه های امنیت ، انرژی ، ترانسپورت و پوتنسیال بشری مهمترین پدیده جیوپولیتیکی بوده و باقی خواهد ماند. ولی موثریت نقش مستقل انها در جهات " غربی " ، " شرقی " و " جنوبی " بدون حمایت روسیه و جامعه دول مستقل ، که ریشه های عمیق تاریخی دارند ، ناممکن خواهد بود. روابط روسیه با افغانستان نیز از دوران سلطنت امیر امان الله خان در نیمه اول قرن بیستم ، تاریخ طولانی دارد . این نقطه مهم است ، که دول اسیای مرکزی و روسیه تا به حال از شبکه همگرای ترانزیتی برای صدور مواد هایدروکاربنی خود به بازار های بین المللی فعالانه استفاده میکنند و غرب به منظور کاهش وابستگی بالقوه به روسیه با ان مقابله مینماید.
جهت اسیای مرکزی سیاست جهانی در دورنمای متوسط مدت ، به احتمال زیاد ، به مثابه گذار از هماهنگ ساختن اهداف و شرایط اعتماد متقابل به ایجاد سیستم ثبات ستراتیژیک ، که متوجه حصول انکشاف پایدار کشور های منطقه باشد ، تشکل خواهد یافت .
باید تذکر داد ، که پروسه های انتخابات در اسیای مرکزی اکثرآ مورد انتقاد قرار میگیرند. بطور مثال ، این نظر بیشتر معمول می باشد ، که انتخابات فقط به رهبران محلی بهانه را به خاطر ان بدست میدهد ، تا مواضع شان را تحکیم بخشند و کسب منفعت از سرمایه گذاری های خارجی را ادمه دهند. ولی تعبیر دیگری نیز برحق تصور میشود: همین رهبران موجود دول مستقل جدید به حفظ سیستم انتخابات الترناتیف به مثابه شاخص وضع واقعی امور در جامعه علاقمند می باشند. " عواقب غیر قابل پیشبینی " بدون شک ، در شرایط موجودیت تعداد زیاد پرابلم های حل ناشده اجتماعی ، گسترش تروریزم ، افراطیت مذهبی ، جدایی طلبی ، ترافیک مواد مخدره ، حفظ فقر در منطقه ، محتمل به نظر میرسند. ولی تهدید انفجار سیاسی ناگذیر محسوب نمیشود.
خصوصیات مهم زنده گی سیاسی سه – چهار سال اخیر تمام جوامع اسیای مرکزی ،تحکیم قدرت اجرائیه تحت رهبری روسای جمهوری موجود ، و درعین حال ، تشدید سیاسی شدن مردم به وسیله اشنایی به کلتور انتخابات بر مبنای الترناتیف ، محسوب میشوند. باوجود تمایلات مختلف انکشاف سیاسی در پنج کشور اسیای مرکزی ، نقاط متذکره ، ظاهرآ ، اهمیت خود را در دورنمای متوسط مدت ، حفظ میکنند. ارایش مجدد مقامات رهبری اسیای مرکزی امکان بی ثباتی داخلی را در سال های اینده نزدیک بطور قابل ملاحظه محدود ساخته است. ولی نتائیج انتخابات ریاست جمهوری و پارلمالنی فقط بخش از پرابلم های حاد را حل نموده اند . انها ، مانند هرگونه انتخابات دیگر " ختم تاریخ " محسوب نمیشوند.اهمیت ضرورت تقویت قابل ملاحظه مسوولیت اجتماعی مقامات موجود ، مانند رقابت سیاسی به سطح حلقات حاکم ، حفظ گردیده است.
مسایل متذکره اخیر ، همچنان در دورنمای جیوپولیتیکی به افغانستان نیز مربوط میگردند. اوضاع در افغانستان بصورت عینی بر سیاست روزمره رهبری قزاقستان ، قرغزستان ، تاجکستان ، ترکمنستان و ازبکستان تاثیر مینماید. رهبری این کشور ها در سال های اخیر نسبت به رهبری افغانستان و حامیان غربی انها از اوضاع داخلی در افغانستان ، بیشتر نگران می باشند. ولی تمام اسیای مرکزی مانند گذشته بدون انکه از خود کمترین ابتکار نشان دهد ، فعالیت های موثر از طرف روسیه را توقع دارد.
در چنین وضع ضرورت تشکل ستراتیژی های فرامرزی در عرصه مبارزه با تهدید مواد مخدره ، تروریزم ، افراطیت مذهبی و چلنج های مشابه دیگر ، با شرکت فعال تمام دول اسیای مرکزی در چوکات جامعه دول مستقل ، سازمان قرارداد امنیت دسته جمعی ، سازمان همکاری شانگهای و ایورازیس بر مبنای دراز مدت هرچه بیشتر احساس میشود.
|
| Afghanistan.ru |
(0)نطرشما در اين مورد
ارسال اين صفحه به دوستتان
برای چاپ
|
|
|
|
